Kum Ki Khristan, Ngin iapait ne Ngin iasuk Ha Iing Ha Sem? Ka Baibl Ka Ong Kumno?

Ka jingialap ia ka gospel ka la wanrah ia ki jingiashem kiba thymmai ha ki iing ki sem bapher bapher. Ha kawei ka iing ka lah ban wan ka jingiasuk, ka ktien U Blei ka ong ba lyngba ka gospel yn “pynphai ia ka dohnud ki kpa sha ki khun, bad ka dohnud ki khun sha ki kpa jong ki.” (Malakhi 4:5). Ha kawei pat ka iing ka lah ban wan ka jingiapait, U Jisu u ong, “Wat mut ba nga la wan ban buh ka jingsuk ha ka pyrthei: ngam shym la wan ban buh ka jingsuk, hynrei ka wait. Naba nga la wan ba u briew un ialeh bad la u kpa, ka khun ruh bad la ka kmie, ka pyrsakurim ruh ba la ka syngken kurim. Bad ki nongshun u briew kin long kiba na iing jong u hi.” (Mathaios 10:34-36). Ha ka jingshisha U Blei u mon ba baroh kin poi sha ka jingsuk bad ba kin laitim hynrei ym baroh kiba sngewthuh, ym baroh kiba ngeit bad ym baroh kiba mon. U Blei u la ai ia ka mon laitluid ha uwei pa uwei u briew ba un jied ia kaba u sngewbha. Lada baroh ha iing ki poi ban ngeit ia ka gospel U Khrist nga ngeit ka jingsuk kan synshar ha ka iing ka sem jong ki. Hynrei lada don ki dkhot jong ka longiing longsem kiba ialeh pyrshah bad kibym ngeit, lane kibym pat poi sha kajuh ka jingsngewthuh bad ka jingngeit, ka jingiapait ka lah ban ap ia ka iing ka sem jong ki. Lada ngi don ha kane ka khep kumno ngin leh? Lada don ka jingbym iasngewthuh ha iing ha sem, hato ngin jied ban iapait ne ban iasuk?

KA JINGIASUK –

Kiba don ha kajuh ka jingngeit: Katno sngewtynnad lada ma ngi kum ka iing ka sem ngi iohsngew kum kine ka kyntien na U Jisu, “Ha kane ka sngi ka jingpynim ka la wan ha kane ka iing.” (Loukas 19:9). Lada baroh shi iing, ki kmie ki kpa, bad ki khun ki kti ki pdiang ia U Jisu ha ka dohnud, bad ki iaineh ha ki jinghikai ki apostol, ka jingieit U Khrist kan synshar ha ki bad kin ialong shitylli ha ka mynsiem. Haba ka iing ka sem ka pdiang ia U Syiem ka jingsuk kum U Khlieh jong ka, kan don ka jingsuk kaba shisha bad kin “ialong kajuh ka jingmut, kiba don kajuh ka jingiaieit, kiba shimynsiem hi, kiba iadei jingmut.” (Philipi 2:2). Ka jingiapyneh, ka jingiamai, ka jingsarong, ka jingbishni kan ym don hapdeng jong ki hynrei tang ka jingiamap, ka jingiaishah, ka jingsngewrit, ka jingjemnud bad ka jingieit. Ki don kajuh ka jingpyrkhat shaphang U Blei bad U Khrist, ki iakren ia kajuh ka khubor na ka Baibl, ki iamynjur lang kawei ha ki jingngeit tynrai bad ki iakohnguh ia ka hukum U Blei. Ki ia iaid lang lyngba bun ki jingeh bad ki jingtynjuh hynrei kin ym phaidien lymne len ia U Trai bad haba kiwei ki bud ia ka pyrthei bad ki len noh ia ka jingshisha kine kin iaineh lang haduh kaba kut wat lada ap ka jingiap, bad kum U Joshua kin ong, “hynrei ma nga bad ka iing jong nga ngin shakri ia U Trai.” (Joshua 24:15).

Kiba don ka jingiapher ha ka jingngeit: Hapdeng kito kiba sheptieng ia U Blei ki don bun ki jingiapher ha kaba iadei bad ka jingsngewthuh bad ka jingngeit. Hynrei wat hapdeng ka jingiapher ha ka jingngeit bad jingsngewthuh, ki iabeh ia ka jingialong shitylli ha iing ha sem. Lehse kim ia long lang ha kajuh ka balang, ha kajuh ka kynhun hynrei ki long ki jong U Khrist. Lada don makna kibym sheptieng ia U Blei ha iing ha sem ruh, ngi dei ban ianeh bad iasuk bad ki la kumno kumno ruh. Ka ktien U Blei ka ong, “To beh brai ia ka jinglong suk bad ki briew baroh, bad ia ka jingpynkhuid, khlem kata uno uno ruh un ym iohi ia U Trai.” (Hebru 12:14). “Suk kiba pyniasuk: naba yn khot ia ki ki khun U Blei.” (Mathaios 5:9). Ka long kaei kaei kaba phylla ban ioh pule ba ki para trai jong U Jisu kim shym la ngeit ha U kum U Messiah, “namar wat ki para jong u kim shym la ngeit ha u.” (Ioannis 7:5) hynrei ngam pat ju ioh pule mynno mynno ruh shaphang ka jingiapait, ka jingiakynad lane ka jingiakajia hapdeng U Jisu bad la ki para, ym ju bitar ia ki namar ka jingbymngeit jong ki, ym ju leit rah khana kylleng shaphang ka jingleh bymdei jong ki kaba long tang ban pynbitar bad pynsakma ia ki, hynrei ka don ka jingiasuk hapdeng jong ki namar ka jingieit U Jisu ka tehsong lang ia ki baroh, bad kane ka wanrah ka jingsuk ka jingkmen ha ka dohnud jong ka Mari, ka kmie jong U. U Jisu um ap haduh ba kiwei kin wan ban pyndem ha U hynrei bunsien U wad ban pyniasuk da lade, da kaba niew ia la ki para kiba kham kor ban ia lade. U Jisu u ong, “U Khun u briew um shym la wan ba yn shakri ia u hynrei ba u un shakri.” (Mathaios 20:28). Lada kawei ka liang ka kwah ban iapait noh na ka daw ka jingbym ialong lang ha kajuh ka balang lane ha kajuh ka jingngeit, ka dei ka kamram jong kawei pat ka liang ban tehlakam ia kane ka kam da kaba wad da kiwei pat ki lad ki lynti ban ianeh ban iasuk beit kum shi iing shi sem. Mano ba sngewtynnad ban iapait iing, lait noh tang kiba kwah iaid awria bad kiba khwan myntoi?

U Paul ruh u kyntu ia ki parabangeit shaphang kane ka jingiasuk kaba iadei hapdeng shitnga kibym ialong lang ha kajuh ka niam lane ka jingngeit, u ong, “Lada uno uno ruh u parabangeit u don ka tnga kabym ngeit, bad lada ka mon ma ka ban shong ryngkat bad u, to wat ai ba un iehnoh ia ka. Bad ka kynthei ruh, kaba don u tnga ubym ngeit, bad lada u mon ma u ban shong ryngkat bad ka, to wat ai ba kan iehnoh ia u. Namar la pynkyntang ia uta u tnga ubym ngeit ha kata ka tnga, bad ia kata ka tnga kabym ngeit ruh la pynkyntang ia ka ha uta u tnga; lymda kumta ki khun jong phi ki la long kibym kyntang: hynrei mynta ki long kiba kyntang kein. Hynrei lada uta ubym ngeit u iakhlad noh, to un iakhlad. Ia uta u para bangeit, lane ia kata ka para bangeit, ym shym la khum ha kiba kum kita, hynrei U Blei u khot ia ngi ia kaban suk. Namar kumno pha tip, ah ka tnga, la phan ioh pynim ne em ia la u tnga? lane kumno me tip, ah u tnga, la me ioh pynim ne em ia la ka tnga?” (1Korinth 7:12-16)

Kumno ban iasuk ha iing ha sem? Don kiba la pyrshang ban pynneh ia ka iing ka sem da ka rukom kaba thala. Uwei u len noh ia ka jingngeit kaba shisha, tang ban pynsngewbha ia ka tnga ne u tnga, lane ki kmie ki kpa, lane ki hynmen ki para. Don kiba ialong noh ha kajuh ka niam tang namar ba ki sheptieng ioh shah pynshitom, shah kren bein lane ioh ym shah bsa shuh ha iing ha sem. Don kiba ialong lang noh ha kajuh ka balang (jong u tnga ne ka tnga, lane jong ki kmie ki kpa lane jong ki khun ki kti) tang ban pynneh ia ka iing ka sem, ym dei eh ba ki bud ia ka rukom jong ka Baibl, ym dei eh ba ki bud ia ka jingshisha lymne ba ki sngewthuh ia kaei ba ki leh hynrei ka shu dei tang namar ba ki sheptieng ioh iapait ha iing ha sem. Ki ia long kawei namar ba ki ieit bad sheptieng ia ki briew, kam dei namar ba ki ieit bad sheptieng nyngkong ia U Blei. Kum kane ka jait jingiasuk ka long kabym pynsngewbha ia U Blei namar ba ia ka iing ka sem la niew kham kor palat ban ia U Blei. U Jisu u ong, “Uta uba ieit ia u kpa lane ka kmie nalor jong nga, ym dei ia u ban ioh ia nga; bad uta uba ieit ia u khun lane ia ka khun nalor jong nga, ym dei ia u ban ioh ia nga.” (Mathaios 10:37)

Hynrei kumno ngin pynneh ia ka jinglong kawei ha iing ha sem wat hapdeng ka jingiapher ha ka jingngeit? Kaei ka rukom kaba dei? Ym da kaba len noh ia la ka jong ka nongrim lane ka jingngeit, ym da kaba len noh ia ka jingshisha, ym da kaba ialong noh ha kajuh ka niam lane ka balang, ym da kaba pynsngewbha ia ki briew, ym da kaba pynbor, ym da kaba pynsheptieng, hynrei da ka rukom jong U Blei, da kaba ieit ia ki kumba ki long, wat hapdeng ka jingiapher ha ka jingngeit. Lada uwei u para jong ngi um lah ban long u para bakynja mynsiem jong ngi ha U Khrist to ai ba un iai long u para jong ngi katba kum ka doh bad ka snam. Lada shi tnga kim lah ban ialong kawei ha ka mynsiem to ai kin iai long kawei ha ka doh. Kum shi iing shi sem ngi dei ban iakit iabah lang ia ki kam ki jam ba man ka sngi, ban shakri iwei ia iwei, ban iasngap markylliang, ban lehbha bad burom iwei ia iwei, ban ia kit khlieh lang ha ki kam iing kam sem, ha ka kmen ha ka sngewbha, ha ka pang ha ka shitom, ha ka iap ka im. Lada long kaba lah, wat kyntait ia ka jingiapule Baibl lang lane ka jingiaseng lang ha iing ha sem, wat kiar na ki bahaiing haba don kano kano ka jingkhawai dawai, lane haba iap briew bad haba don kino kino ki jingdonkam.

KA JINGIAPAIT –

Ka jingkwah ban iapait kam dei ban mih na ka dohnud jong Ki Khristan kiba shisha. Ka don ka jingsngewthuh bakla ha ki katto katne ngut kiba kwah ban iaid katba kum ka mon lajong. Ki kwah ban iapait noh tang na i daw iba rit lane ibym shongnia. Ki lah ban beit eh ha ka jinghikai bad ha ka jingtip ia ka Baibl hynrei ki long kiba thylli bad kiba suda ka jingstad, ka jingieit bad ka jingisynei. Ki dawa jubor ia kiwei ban ngeit kumba ngeit ma ki, bad ban leh kumba leh ma ki. Bad lada kiwei kim sngew iahap bad ki, ki sdang ban pyni jingbitar bad ban badnud ia kiwei. Ki sdang ban wad lad kumno ban iapait noh lane ban iakhlad noh. Bad shuh shuh ki sdang ban pynksan ia ka jingleh jong ki na ka Baibl. Kane kam long ka rukom kaba bha namar ka lad ban iasuk ka don. Ngi lah ban nym iasngewthuh kumjuh hynrei ngi lah ban iadei ha kiba bun ki liang. Ngi lah ban nym leit jingiaseng lang hajuh hynrei ngi lah ban ialeit iawan lang ha kiwei kiwei ki kam. Ngi lah ban nym iahap sur ha ka jingngeit bad ki bahaiing bahasem hynrei ngi lah ban ieit ia ki kumba ki long. Lehse uwei un ong, ‘kumno ar ngut kin ia iaid lang lymda ki iahap jingmut?’, hynrei ngan ong ha phi ba ngi lah ban iahap jingmut da kaba ‘ngi ia mynjur ban nym ia mynjur.’

Lada ym lah ban iasuk: Hynrei kumno ban leh lada ym don lad shuh? Kumno yn leh lada hap ban iapait? Kum ki khun jong U Blei ngi dei ban iasuk, hynrei lada kibym ngeit ki jied ban iakhlad kumno ngin leh? Hato ngi nud ban iapait? Kumno lada uwei um pdiang ia ka jingiasuk jong uwei pat? Kumno lada uwei um kwah ban iasuk lait noh tang lada uta uwei pat u hap ban don lang ha kajuh ka balang lane ha kajuh ka jingngeit? Hato ka dei ia uta uwei pat ban len noh ia ka jingngeit lajong?

Kumno ban leh lada uwei u dawa ia ka jingiasuk katba kum ka kyndon jong u? Hato uta uwei pat u dei ban len noh ia ka jingshisha? Kumno ban leh lada uwei u kham lah ia ka jingiapait ban ia kaba don ar jingngeit lane ar niam ha kajuh ka iing?

Ban jubab ia kane ka jingkylli ka long kaba eh shisha. Nga sngewkhia mynsiem bha ban jubab ia kane namar nga tip bun kin ym sngewbha ia ka jubab jong nga. Hynrei kum u shakri jong phi ha U Khrist Jisu nga hap ban kren ia ka jingshisha na ka bynta ka jingbha jong phi kiba ieit ia U Trai. Nga hap ban kren ia ki ktien jong uta uba la phah ia nga.

Ka ktien U Blei ka ong, “Hynrei lada uta ubym ngeit u iakhlad noh, to un iakhlad. Ia uta u para bangeit, lane ia kata ka para bangeit, ym shym la khum ha kiba kum kita, hynrei U Blei u khot ia ngi ia kaban suk.” (1 Korinth 7:15).

Lada ka jingdawa ban iasuk kaba long kaba pyrkhing haduh katta katta ba ngi hap ban iasuk katkum ka rukom bad ka kyndon briew bad ba ngi hap ban ialeh pyrshah ia ka jingiatiplem jong ngi, ban shu jubab shai, ka dang lah kaba iapait bad long laitluid ha U Khrist ban ia kaba iasuk bad shah tehmraw ha ki hukum briew.

Nga pyrshah jur ia kane ka jingiasuk kaba shu pynbor namar ka pynkhim jingmut ia kiwei ban wad jingtip shuh shuh shaphang ka mon U Blei khnang ban san ha ka jingngeit. Kumno ki briew kin san lada ngi buh da ki kyndon briew ban tynjuh ia ki? Kumno kin san lada kim don ia ka jinglaitluid ban ngeit bad ban kohnguh ia kaei kaba ki shem ha ka Baibl?

Lada ki pynbor ia ngi ban ngeit ia kaei kaba ngim sngewthuh, ia kaei kaba ngi niew kum ka jingbakla kata ka long kaba bakla palat. Ha kata ka khep, ngi hap ban kohnguh shuwa ia U Blei. Ka long kaba ma ban ialeh pyrshah ia ka jingiatiplem. Ka jingkylli jong nga ka long, Hato ngin kohnguh ia ka iing ka sem bad klet noh pat ia U Blei? Hato dei ha kane ka rukom ba ngi burom ia U Blei? Hato ngi pyni ia ka jingieit jong ngi ia U Blei da kaba leh lyndet noh ia U? Katno ka long kaba sngewtynnad ban iasuk shi iing shi sem wat hapdeng ka jingiapher jingngeit hynrei lada ka lad ban iasuk ka iapyrshah ia ka mon U Blei ka dang kham lah kaba iapait ha iing ha sem ban ia kaba leh lyndet noh ia U Kpa uba ha bneng.

Ki apostol U Khrist ki ong, “Ngi dei ban kohnguh ia U Blei kham tam ban ia ki briew.” (Ki Kam ki Apostol 5:29). U apostol Paul u ong, “Namar hato mynta nga bhoh ia ki briew, ne ia U Blei? lane nga wad ia kaban pynsngewbha ia ki briew? lada nga dang pynsngewbha ia ki briew, ngam shym long u shakri U Khrist.” (Galatia 1:10). Haba ong ‘ki briew’ ka kynthup lang ia ki nongsynshar, ki bakhraw batri, ki riewspah bad kumjuh ruh ia ki kmie ki kpa, ki hynmen ki para, u tnga ne ka tnga bad ki lok ki jor.

Hynrei don kiban pynksan kumne, Ngi hap em ban burom ia ki kmie ki kpa kumba la ong ha ka hukum U Blei? Ka jubab ia kane ka jingkylli ka lah don lypa ha ka jingthoh bakhuid. La thoh, “Phi ki khun, to kohnguh ia la ki kmie ki kpa ha U Trai: namar kane ka long kaba dei kein. . . ym kum ki nongpynsngewbha ia ki briew; hynrei kum ki shakri U Khrist, da kaba leh ia ka mon U Blei naduh ka mynsiem.” bad “ha kaba shisyrtap ka dohnud, da kaba sheptieng ia U Trai.” (Ephesos 6:1,6; Kolossai 3:22). To phin pynleit jingmut ha kine ki kyntien kiba ong ‘leh ia ka mon U Blei’ bad ‘sheptieng ia U Trai’, kane ka pyni ba ka hukum jong U Blei ka dang long hi kham halor ban ia ka hukum jong ki kmie ki kpa. Ki briew ki dang lah ban bakla hynrei ym U Blei, naba U Blei u long uba janai baroh. Ngi dei ban kohnguh ia ki kmie ki kpa kumba ngi kohnguh ia U Blei hynrei ngim dei ban klet ba U Blei u long Uta U Bahakhlieh tam eh, U Nongaihukum bakhraw bad U Kpa bakhraw, bad uba dei hok ban ioh ia ka jingsheptieng bad ka burom kaba halor duh. Ka jingshah beh iing, ka jingshah kren bein bad ka jingshah pynshitom ka lah ban ap ia ngi lada ngi iaid pyrshah ia ka mon jong ki bahaiing bahasem hynrei ngim lah ban kynran dien na ka lynti jong U Trai Jisu, uba la ieit ia ngi bad uba la aiti noh ia lade na ka bynta jong ngi.

U Jisu u la iathuh ba kan don ka jingiapait ha iing ha sem na ka daw jong ka gospel, bad kiba sdang ia kane ka jingiapait ki dei kito kibym don ia ka jingieit jong U Khrist ha ka dohnud. U Jisu u ong, “Wat mut ba nga la wan ban buh ka jingsuk ha ka pyrthei: ngam shym la wan ban buh ka jingsuk, hynrei ka wait. Naba nga la wan ba u briew un ialeh bad la u kpa, ka khun ruh bad la ka kmie, ka pyrsakurim ruh bad la ka syngken kurim.” “U para te un ai noh ia la u para ia kaban iap, u kpa ruh ia la ki khun : ki khun ruh kin ieng ialeh ia ki kmie ki kpa, bad kin iapyniap ruh ia ki. Te phin long ia kiba la shun da ki briew baroh na ka bynta ka kyrteng jong nga; hynrei uta uba da iaineh ha ban da kut, uta kein uban lait im.” “Bad ki nongshun u briew kin long kiba na iing jong u hi. Uta uba ieit ia u kpa lane ka kmie nalor jong nga, ym dei ia u ban ioh ia nga; bad uta uba ieit ia u khun lane ia ka khun nalor jong nga, ym dei ia u ban ioh ia nga. Bad uta ubym shim ia la ka diengphna bad bud nadien jong nga, ym dei ia u ban ioh ia nga. Uta uba shem ia la ka jingim un duh noh ia ka; bad uta uba duh noh ia la ka jingim na ka bynta jong nga un shem ia ka.” (Mathaios 10:21,22,34-39).

Kam dei ka jingthmu jong nga ban pynshit iano iano ban iapait shi iing shi sem lane ban niewbein ia ka jingsneng jong ki kmei ki ki kpa lane ban iaid laitluid ha ka mon lajong, hynrei nga shu kwah tang ban pynshlur ia kito kiba long marwei ha iing ha sem ha ka jingngeit ban iengskhem bad iada ia ka jingshisha U Blei, ban kohnguh beit ia U khlem kano kano ka jingaidaw, bad ban aiti ia lade ha ka mon jong U Blei khlem pynkhih ia ka jingngeit tynrai kaba ki la shem ha ka Baibl. Kum ki Khristan ngi dei ban sngewsalia ia ka jingiapait, ka jingiakajia, ka jingiamai, ka jingiapyneh, ka jingiapynad, bad ka jingiakulmar. Hynrei lada ki bahaiing ki dawa ia ka jingialong kawei katba kim treh ban iasuk bad ngi ha U Khrist bad lada kim kwah shuh ban iadon lang hapdeng ka jingiapher jingngeit bad ki kwah noh tang ban ialong noh la ka jong ngim banse ban iakhlad noh na ki bad ban burom ia ka jingkwah jong ki.

Ha kaba wai noh ko ki para Khristan, to phin ia beh ban iasuk bad ki briew baroh kynthup ia ki nongshun ruh khnang ba ka pyrthei kan ioh ngeit ba U Blei u la phah ia U Jisu Khrist ban iap na ka bynta ki pop jong ngi baroh. To phin ia wad ia ka mon U Blei bad to phin leh ruh ia ka. Long ka nuksa babha ha iing ha sem bad wat len ia ka jingshisha. Long kiba shlur ban leh ia ka mon U Blei khlem da pynsngewbha wat ia kito kiba phi ieit eh. Wat sngewhun lada ki para bad ki hynmen jong phi kim pat ithuh ia ka jingieit bad ka jingaiei jong U Blei hynrei to phin iasam kylluid ia ka jingshisha bad ki baroh katba lah da ka jingjemnud ym da ka jingiania lane ka jingiapyneh. To phin iaineh ha kata ka jingieit jong U Blei da kaba iaieit paralok hi kumba ka ktien U Blei ka la hikai ia phi bad ban iarap ruh ia kiwei kiba don ka jingiapait ha iing ha sem. Ka jingaiei U Jisu Khrist uba U Trai to kan long lem bad phi. Amen