KA JINGBISHAR ЇA KI HYNNIEW TYLLI KI DAW NA KA BYNTA KA JINGRAKHE-SUNDAY

“Ka Jingthoh baroh ka long kaba la pyrsad mynsiem da U Blei, bad kaba myntoi ïa ka jinghikai, ïa ka jingsneng, ïa ka jingpynbeit, ïa ka jingpynmlien kaba ha ka hok: khnang ba u briew jong U Blei un ïoh long janai, haba la pyndap biang ïa u sha ka jingleh babha baroh.” (2 Timothi 3:16,17).

Ha kane ka jingthoh la pynskhem ha ngi ba ia ki ktien baroh jong ka Jingthoh Bakhuid la ai da U Mynsiem Bakhuid; ba ia ki jinghikai baroh kaba ki briew ki dei ban ngeit la pynpaw ha ka, ba ia ki pop baroh la sneng ha ka; ba ia ki jingbakla baroh la pynbeit da ki ktien ka jingshisha jong ka, bad ba ia ki jingpynmlien ba janai kaba ha ka hok baroh la ai ha ka.

Ka jingthmu jong U Nongthoh bakynjablei jong ka ha kaba ai ia kum kane ka kotbah ka long, ba u briew jong U Blei un ioh long janai da ka, haba la pyndap biang ia u sha ka jingleh babha baroh. Kane ka long ka jingkynshew spah kaba U Blei u la ai ha ka balang jong U. Hynrei kane kam pat dei kaba kut jong kiei kiei baroh kiba U la leh. Ha kito kiba mon ban kohnguh ia ki jinghikai jong ka ktien jong U; U la kular ia U Mynsiem ban ialam ia ki sha ka jingshisha baroh.

Ha ki briew ba long kumne, U Jehobah u ong kumne: “Da bishar ia kiei kiei baroh: bat skhem ia kata kaba bha.” (1 Thessaloni 5:21). Kata ka long, wanrah ia ki bynta baroh jong ka jingngeit bad ka jingleh jong phi sha ka jingbishar jong ka ktien ba beit jong U Blei; kyrpad ia ka jingiarap jong U Mynsiem Bakhuid khnang ba ia ka jingmut jingpyrkhat jong phi yn lah ban pyllait na ka jingpynksan lypa haba ym pat bishar bha, bad ba ia ka jingshemphang jong phi yn pynshai ha ka ktien jong ka jingshisha. Hadien kata, ia kaei kaba phi shem ba la pynpaw ha kata ka ktien, bat skhem, ka long kaba kordor palat; hynrei kyntait shi syndon ia ka hukum lane ka jinghikai baroh kabym shym la thoh hangta, ioh phi pynlong ia ki jinghikai jong ki briew kum kiba iaryngkat jingkhia bad ki hukum jong U Blei. “U jyntang kew u long aiu bad u kew? ong U Trai.” (Jeremaiah 23:28).

Namar ba ia ka sngi ba nyngkong jong ka taiew mynta la sumar da jan baroh shi pyrthei ha ka jaka jong ka Sabbaton jong ka hukum kaba saw, ngi thmu kyrpang ha kane ka kot lyngkdop ban bishar ia ki nongrim ha kaba kane ka jingrakhe Sunday ka shong. Kito kiba mon ban aiti ia ki jingpyrkhat jong ki sha ka jingbishar jong ka jingthoh bakhuid bad jong ka jingpyrkhat bashongnia, la khot sngewbha ban iasoh lang bad ngi ha ka jingbishar ia kane ka sobjek. Na kaei ka daw ba ki briew ki kham mon ia ka sngi nyngkong jong ka taiew ban ia ka Sabbaton barim jong U Trai? Da ka bor aiu ki briew ki la iai pyntngit ia kata ka sngi kaba U Blei u la pynkyntang, bad kaba u la hukum ia u khun bynriew ban sumar khuid? Ale mynta, bad to ngin iapyrkhat lang. Kane ka long kata ka hukum kaba ki briew ki ong ba ka la shah pynkylla: -

“Kynmaw ïa ka sngi Sabbaton, ban rakhe khuid ïa ka. Hynriew sngi men trei, bad men leh ïa ka kam jong me baroh: hynrei, ka sngi ka bahynñiew ka long ka Sabbaton ïa U Trai U Blei jong me: ha kata men ym leh kaei kaei ruh ka kam, ma me, lymne u khun jong me, lymne ka khun jong me, lymne u mraw jong me, lymne ka mraw jong me, lymne ka jingri jong me, lymne u nongwei uba hapoh ka phalor jong me: naba ha ki hynriew sngi, U Trai u la thaw ïa ka bneng bad ïa ka khyndew, ïa ka duriaw ruh, bad ïa baroh katba don ha ki, u la shong sngi ruh ha kata ka sngi ka bahynñiew: namar kata, U Trai u la kyrkhu ïa ka sngi Sabbaton, bad u la pynkyntang khuid ïa ka ruh.” (Eksodos 20:8-11).

Ym don mano mano ba lah ban len, ba kane ka hukum ka dawa ia ki briew ban kynmaw bad ban rakhe khuid ia ka sngi shongthait jong U Nongthaw, kaba u la pynkyntang ha kaba kut jong ka taiew ba nyngkong jong ka por. Mynta ngi kylli da ka bor aiu la pynkylla ia kane ka hukum.

Ki nongbud jong u pope ki ngeit ba ka balang jong ki ka don ia ka bor ban pynkylla ia ka hukum kaba saw; bad ha kata ka bor marwei, ki sngewhun janai ban sumar ia ka sngi nyngkong jong ka taiew.

Ki Protestant ki len ia ka bor jong ka balang Roman, bad ki pyrshang ban pynksan ia ka jingpynkylla ia ka Sabbaton da kaba leit sha ka Baibl. Kane ka dei kaei kaba ngi kwah ia ki ban leh. Namarkata, ngi kylli ia ki, ban pyni ia kawei ka dkhot ha kaba la ong ba U Blei u la pynkylla ia ka Sabbaton jong U sha ka sngi nyngkong jong ka taiew. Kiba pynksan ia kata ka jingpynkylla kim don ei ei ban ai. Lada kim lah ban pyni kum kata ka dkhot, hato kin ai ha ngi kawei ka dkhot kaba phla ba U Blei u la kyrkhu bad pynkyntang ia ka sngi nyngkong jong ka taiew? Kiba sumar khuid ia ka ki phla hok ba kim don ei ei ban pyni. Hynrei hato kin ym ai ha ngi kawei ka dkhot kaba dawa ia ki briew ban sumar khuid ia ka sngi nyngkong, kum ka Sabbaton ia U Trai? Ki pdiang ba kim don ei ei. Te kumno pat ki nud ban kyntiew ia ka sngi nyngkong jong ka taiew kham halor ban ia ka Sabbaton jong U Trai, kaba ka hukum ka la dawa ia ngi ban kynmaw bad ban sumar khuid?

Ka Baibl ka pyndap biang ia u briew jong U Blei sha ki jingleh babha baroh. Hato ka jingrakhe ia ka sngi Sunday ka lah ban long ka kam babha haba ka Baibl kam shym la ong ei ei ban kyrshan ia ka? Lane, lada ka long ka kam babha, hato ki briew ki lah dap biang ban pynksan ia ka haba U Blei um don ei ei ban ong ban kyrshan ia ka? Ha ka jaka ban long ka kam babha, hato kan ym dei ban long ka pop ba itieng pyrshah ia U Blei ban kynriah noh kumne na ka hukum basaw, ynda haba ka jingmut jingpyrkhat ka la ioh jingshai shisien halor kata ka sobjek?

Hynrei ki don bun ki daw kiba la pynkhih jingmut na ka bynta ka jingsumar khuid ia ka sngi nyngkong jong ka taiew, kaba ngin ia peit hangne: -

KA DAW BA NYNGKONG: Ka jingsiewspah ka kham khraw ban ia ka jingpynlong; namarkata ngi dei ban sumar ia ka sngi jong ka jingmihpat U Khrist ha ka jaka jong ka Sabbaton barim jong U Trai?

Haei U Blei u la ong ia kane? Kiba sumar khuid ia ka sngi Sunday kim banse ban pdiang ba Um pat ju ong ia kata. Haba kumta, u briew u don hok aiu ban pynlong kum kata ka jingpynskhem, bad nangta ban pynshong nongrim hangta ia ka jingpynkylla ia ka Sabbaton? Hynrei shu tharai ba ka jingsiewspah ka kham khraw ban ia ka jingpynlong, mano ban tip ba ngi dei ban sumar ia ka sngi nyngkong jong ka taiew halor kata ka daw? U Blei u khlem dawa ia u briew ban sumar ia kano kano ka sngi kum ka jingkynmaw donburom ia ka jingsiewspah. Hynrei lada ka long ka kamram ban sumar ia kawei ka sngi jong ka taiew namar kane ka daw, khlem jingartatien ka sngi sahnarphna ka biang eh ban pyni ia ka daw bakham khlain. Ym shym la ong ba ngi ioh ka jingsiewspah da ka jingmihpat U Khrist; hynrei la ong ba ngi ioh ia ka jingsiewspah da ka jingjaw ka snam jong U. “Bad ki ïarwai ïa ka jingrwai bathymmai, ki da ong, Me long uba dei ban shim ïa kata ka kitab, bad ban plie ïa kita ki jingpyndait jong ka; naba la pynïap keiñ ïa me, bad me la siewspah ha U Blei da ka snam jong me ïa kiba na ka jaid, bad na ka thylliej, bad na u paidlang, bad na ka kynja bynriew baroh.” (Jingpynpaw 5:9). “Ha uba ngi ïoh ka jingsiewspah da ka snam jong u, ka jingmap ïa ki jingpalat jong ngi, katba kum ka jingkynrei ka jingaiei jong u.” (Ephesos 1:7; Kolossai 1:14; Hebru 9:12,15).

Te kumta ka jingsiewspah ka long da ka jingiap jong U Trai Jisu; namarkata, ka sngi ha kaba u la pynjaw ia ka snam bakordor jong U ban siewspah ia ngi, bad ong “La pyndep,” (Ioannis 19:30), ka long ka sngi kaba dei ban rakhe kum ka jingkynmaw burom ia ka jingsiewspah, lada uno uno u donkam ban rakhe na ka bynta kata ka jingthmu.

Lane yn ym lah ban ong ba ka sngi mihpat ka long ka sngi kaba donnam tam ha ka histori jong ka jingriewspah. Ka donkam shikyntien ban pynshisha ia kata, ha kaba iadei bad kane, ba ka kham khraw shibun ka sngi jong ka jingsahnarphna ban ia ka. Kaei ka jingjia kaba khraw tam, ka kam jong U Jehobah ha kaba aiti ia U Khun marwei baieit eh jong U ban iap na ka bynta ka jaidbynriew ba ialeh pyrshah, lane ka kam jong U Kpa ha kaba pynmihpat ia uta U Khun baieit na kiba iap? Ka don tang kawei ka jubab ia kaba lah ban ai: Kam long kaba phylla ba U Blei un pynmihpat ia U Khun jong U na kiba iap; hynrei ka kam jong U Kpa ha kaba aiti noh ia U Khun jong U ban iap na ka bynta ki nongpop ka long ka iit khmih jong ka jingieit kaba pynim ha kaba ka bneng salonsar ka lah ban peit seh bad ban niewburom ia ka jingieit baphylla jong U Blei sha ki bymjukut. Mano ba lah ban sngew phylla ba ia ka sngi la kah ha ka jingdum, bad ba baroh ha ka mariang ki khynniuh ha khmat jong ka! Namarkata, ka sngi sahnarphna, ka don ia ka daw kaba kham khraw ban ia ka sngi jong ka jingmihpat. U Blei u khlem shym la hukum ban sumar khuid ia kine baroh ar; bad hato kam long ka kam kaba itieng ban pyndam noh ia ki hukum U Blei da kata ka jingstad kaba long ka jingibieit ha khmat jong U? (1 Korinth 1:19,20).

Hynrei lada ngi kwah ban leh burom ban kynmaw ia ka jingsiewspah, kam donkam haduh ban da lute noh ia ka sngi shongthait jong U Trai na ka jinglongkhuid jong ka khnang ban leh ia kata. Haba ka jingshisha ka shim noh na ngi ia ki jingbakla barobor ka don kiei kiei kiba khambha ban shim ia ka jaka jong ki. Te haba ia ka jingpynsah kynmaw balamler jong ka jingsiewspah la shim noh na khmat jong ka, ka ktien bakhuid ka pyni ia kita kiba shisha ban shim ia ka jaka jong ka. U Blei u la ai ha ngi da ki jinglehniam ba pynsah kynmaw, kiba don ia ka shap jong U hi; bad ia kine ngi lah ban rakhe da ka jingkyrkhu jong ka bneng. Hato phi kwah ban leh burom ban kynmaw ia ka jingiap jong U Trai? Phim donkam ban sumar ia ka sngi jong ka jingsahnarphna jong U. Ka Baibl ka iathuh ha ngi kumno ban leh ia ka.

“Naba nga la pdiang na U Trai ïa kaba nga la aiti pateng ruh ha phi, ba U Jisu uba U Trai, ha kata ka miet ha kaba la die noh ïa u, u la shim ïa u kpu; bad haba u la lah nguh, u la kdiah, bad u la ong, To shim phi, to bam; une u long ka met jong nga, ïa kaba la pynkheiñ na ka bynta jong phi; to leh ïa kane, ïa ka ban kynmaw ïa nga. Kumjuh ruh ïa ka khuri, hadien kaba bam ja miet, u da ong, Kane ka khuri ka long ka jutang ka bathymmai da ka snam jong nga: ïa kane to leh phi, katno katno sien ruh ba phi dih ïa ka, ban kynmaw ïa nga. Namar katno katno sien ruh ba phi ïabam ïa une u kpu, bad phi ïadih ïa kane ka khuri, phi pynpaw ïa ka jingïap U Trai, tad ynda un wan.” (1 Korinth 11:23-26).

Phi kwah ban lehburom ban kynmaw ia ka jingtep bad ka jingmihpat jong U Nongpynim? Phim donkam ban sumar ia ka sngi nyngkong jong ka taiew. U Trai u la pynkyntang ia ka jinglehniam bapynsah kynmaw, kaba pher bha bad kaba kham iahap shibun. “Ne phim ju tip, ba kat kiba na ngi, ïa kiba la ïoh pynbaptis ha U Khrist Jisu, la pynbaptis ïa ngi keiñ, ha kata ka jingïap jong u? Namar kata keiñ, la btep lem ïa ngi bad u, da ka jingpynbaptis ha kata ka jingïap jong u: ba kat kumba la pynmih pat ïa U Khrist na ki baïap, da ka burom ka jong U Kpa, kumta ba ngi ruh, ngin ïa-ïaid ha ka jingthymmai ka jingim. Namar, lada la pynïabsap lem ïa ngi ha ka jingsyriem kata ka jingïap jong u, kumta ruh, ngin ïoh long ha kata ka jingsyriem ka jingmihpat jong u.” (Rom 6:3-5). “Haba la btep lem bad u ha kata ka jingbaptis, ha kaba la pynmih lem ïa phi ruh bad u da ka jingngeit ha ka jingtrei U Blei, uba la pynmih pat ïa u na ki baïap.” (Kolossai 2:12).

Ka long kaba shisha ba ka balang balamler, ka la pynkylla ia kane ka jinglehniam sha kaba shu synreit, khnang ba yn pynjot noh ia kane ka jinglehniam bakynjablei bapynsah kynmaw ia ka jingmihpat jong U Trai. Bad khnang ba kin pynlang ia ka pop halor ka pop, ki ktah ia ka Sabbaton jong U Trai bad ki pynkylla ia ka sha ka sngi nyngkong jong ka taiew, kumne ki la pynjot ia ka jinglehniam bakyntang ban pynsah kynmaw ia ka jingshongthait jong U Nongthaw, khnang ba kin ioh pynsah kynmaw ia ka jingmihpat jong U Khrist! “Ïa ka khyndew ruh la pyntngit hapoh kiba shong ha ka: namar ki la ryngkang ïa ki hukum, ki la pynkylla ïa ka rukom, ki la pynkheiñ ïa ka jutang bymjukut.” Lano ka balang balamler kan sangeh noh ban pynphai bakla ia ka lynti kaba beit jong U Trai? Kata kan ym jia, tad haduh ba “ia kiba shong ha ka khyndew la thang, bad tang khyndiat briew la pynsah.” (Isaiah 24:5,6).

KA DAW BA AR: Ki synran ki їakynduh ha ka sngi jong ka jingmihpat U Trai jong ngi ban lehburom ban kynmaw їa kata ka jingjia, bad U Nongpynim u la shah їa kane ka jingїaseng da kaba їasoh lang bad ki. (Ioannis 20:19).

Lada kawei pa kawei ka ktien jong kane ka long ka jingshisha, kan ym lah ban pynshisha ba їa ka Sabbaton jong U Trai la pynkylla. Hynrei ban pyni їa ka jingbym shongnia ba palat jong kane ka rukom ring jingmut, to sngap їa ki katto katne ki jingshisha. Ki synran ha kato ka por kim pat shym la ngeit ba U Trai jong ki u la shah pynmihpat na kiba iap, hynrei ki la їalum lang na ka bynta ban їabam їa ka jingbam ba man ka sngi, bad ban set kut їalade na ki Jiw. Ki ktien jong U Markos bad jong U Ioannis ki la pynshai bha їa kane: “U la paw ha kawei pat ka dur ha ki ar ngut na ki katba ki ïa-ïaid ha la ka lynti sha ka ri bri. Ki ruh ki la leit noh bad ki la ïathuh ha kita kiba dang sah, hynrei, ïa ki ruh, kim ngeit. Hadien te U la paw ha kita ki khatwei ngut hi, katba ki ïashong bam lem; bad U la pynrem ïa ka jingbymngeit bad ïa ka jingeh ka dohnud jong ki, namar ba kim ngeit ïa kita kiba la lah ïohi ïa U hadien ba U la mihpat.” (Markos 16:12-14). U Ioannis u ong “Ynda kumta, haba la janmiet ha kata ka sngi, ka sngi nyngkong jong ka taïew, bad haba la khang ïa ki jingkhang ha kaba ki synran ki la don, namar kaba sheptieng ïa ki Jiw, U Jisu u la wan bad u la ïeng hapdeng, bad u ong ha ki, Long ka jingsuk ïa phi!” (Ioannis 20:19).

Namarkata, ka long kaba shisha ba ki synran kim shym la lehburom ban sah kynmaw їa ka jingmihpat jong U Nongpynim; ka long ruh kum ka sakhi ba kim tip ei ei ruh em shaphang ka jingpynkylla їa ka Sabbaton. Ha ka jingleit on tep ia U Nongpynim, ki kynthei kiba їabud їa U sha ka jingtep ki la wan phai bad ki la їa pynkhreh їa ka jingiwbih bad їa ki jingsleh ban kyllan їa u; ka Sabbaton ka la jan, ki la shongsngi ha ka sngi Sabbaton katba kum ka hukum; bad haba ka Sabbaton ka la leit noh, ki la wan sha kata ka jingtep ha ka sngi nyngkong jong ka taiew ban kyllan jingsleh їa U Trai jong ki. (Loukas 23:55,56; 24:1). Ki la sumar ia ka Sabbaton, katba kum ka hukum, bad ki la bteng pat ia ka jingtrei jong ki ha ka sngi nyngkong jong ka taiew.

KA DAW BA LAI: Hadien phra sngi, U Jisu u la iakynduh biang bad ki synran jong u. (Ioannis 20:26). Kane kan dei beit ka sngi nyngkong jong ka taiew, na kata ka daw ka pynshisha ba ka long ka Sabbaton jong ki Khristan.

Lada ka lah long thikna ba kane ka jia ha ka sngi nyngkong jong ka taiew, kan ym lah ban pynbiang kawei ruh ka sakhi ban pynshisha ba kata ka sngi ka la kylla long ka Sabbaton jong U Trai. Hynrei mano ban sngewthikna ba hadien “phra sngi” ka mut tang shi taiew? Katkum ka jingbuh beit jong ki ktien kumba ki long ka kham sngew iahap ban pynkut nia ba kane ka dei ka sngi ba khyndai. Kum ka nuksa, pule Mathaios 17:1: “Ynda la hynriew sngi ruh (lane, ‘hadien hynriew sngi’ - KJV), U Jisu u la shim lem ïa u Petros, bad ïa u Jakob, bad ïa u Ïoannis u para jong u, bad U la leit lam ïa ki kyrpang sha u lum bajrong.” Mynta phai sha Loukas 9:28: “Ka la jia te kumba phra sngi hadien kine ki ktien, ba u la shim lem ïa u Petros, bad ïa u Ïoannis, bad ïa u Jakob, bad u la leit kiew sha u lum ban duwai.” Te kumta, ha kane ka jingjia, hadien “hynriew sngi” ka long kumba phra sngi. Hynrei lada “hadien phra sngi” ka mut tang shi taiew, kumno kane ka pynshisha ba ka Sunday ka la shim ia ka jaka jong ka Sabbaton U Trai? Kumno kein kan pynshisha ba ka Sunday ka la kylla long ka Sabbaton jong ki Khristan, khamtam lei lei haba kam don kawei ruh ka sakhi ba U Khrist lane ki apostol jong U ki la ju shongthait ha kata ka sngi? Ym don kum kata ka kyntien kaba ong ‘ka Sabbaton jong ki Khristan’ kaba lah ban shem ha ka Baibl. Ka don tang kawei ka Sabbaton ba shisien shitaiew ba la jer kyrteng ha Baibl, kaba la khot ‘ka Sabbaton jong U Trai.’

Hato kata ka jingleh jong U Khrist ban mihpaw ha ki synran jong U ka la biang ban pynlong ia kata ka sngi ha kaba u la mihpaw, kum ka Sabbaton? Lada ka long kumta, balei hadien pat U la jied ia ka sngi leit tong dohkha kum ka por ban pynpaw ia lade ha ki? (Ioannis 21). Lada kam pat biang, te kumta ka sngi Sunday ha kaba ki la iohi nyngkong ia U, ka sngi leit tong dohkha ha kaba ki la iohi biang ia U, bad ha ka sngi Thursday ha kaba ki la iohi khadduh ia U, kin ym lah ban long ki Sabbaton. Kam long kaba sngewphylla haduh katta katta ba U Khrist un shem ia ki synran jong U ba ki ialang hajuh, katba ki dang dei na kajuh ka jaka sah. (Ki Kam 1:13).

KA DAW BASAW: U Mynsiem Bakhuid u la wan hiar ha ki synran ha ka sngi Pentekost, kaba long ka sngi nyngkong jong ka taiew. Namarkata, ia ka sngi nyngkong jong ka taiew la dei ban sumar ha ka jaka jong ka Sabbaton jong U Trai. (Ki Kam 2:1,2).

Watla ka long kaba shisha ba ka sngi Pentekost ka la jia ha ka sngi nyngkong jong ka taiew, ka dang donkam pat ban pynshisha ba kata ka sngi ka kylla Sabbaton noh na kata ka daw. Hynrei ka dei namar ba ka long ka jingkhawai niam Pentekost, bad ym dei namar ba ka long ka sngi nyngkong jong ka taiew, ba U Blei u la thmu ban pyndonburom, ki jingshisha harum ki pyni: -

1. Katba ia ka sngi Pentekost la jer kyrteng shai, ka sngi jong ka taiew ha kaba la jia ka sngi Pentekost la shu iehnoh jar jar.

2. Ki synran ki la iashim bynta lang ban iadwai shitrhem hapdeng ka por kaba shiphew sngi; naba ka sngi Pentekost ka la long sanphew sngi naduh ka jingmihpat jong U Khrist, bad sawphew na kita ki sngi U la pynlut bad ki synran jong U. (Ki Kam 1). Sawphew sngi naduh ka jingmihpat jong U kan kut ha ka sngi Thursday, ka sngi jong ka jingkiew noh jong U. Ka por jong ki shiphew sngi hadien ka jingkiew noh jong U ha ka sngi Thursday kan kynthup ar tylli ki sngi nyngkong, ha kaba kata kaba khadduh na kita kan sa long ka sngi Pentekost. Lada ka jingthmu jong U Blei ka long ban burom ia ka sngi nyngkong jong ka taiew, balei U Mynsiem Bakhuid um shym la wan hiar ha kata kaba nyngkong na kito ki sngi nyngkong? Balei ka sngi Pentekost ka hap ban wan shwa ba U Mynsiem Bakhuid un wan hiar? Kane ka jubab ka long kaba shai: kam dei ka jingthmu jong ka bneng ban ban pyndon burom ia ka sngi nyngkong jong ka taiew, hynrei ban buh dak ia kata ka jingpyndep ia ka dur pharshi jong ka jingkhawai niam Pentekost. Namarkata ia ka sngi nyngkong jong ka taiew la shu iehnoh jar jar.

Ka jingpyniap ia U Khun langbrot jong ka niam ka jinglait ha ka sngi ba khadsaw jong u bnai nyngkong ka la iakynduh ia ka jingpyndep bashisha jong ka ha ka jingiap jong U Khun langbrot jong U Blei ha kata ka sngi. (Eksodos 12; Ioannis 19; 1 Korinth 5:7). Ka jingainguh ia u soh nyngkong ha ka sngi ba khadhynriew jong u bnai nyngkong ka la iakynduh ia ka jingpyndep bashisha jong ka ha ka jingmihpat jong U Trai jong ngi ha kata ka sngi, u soh nyngkong na kita kiba iohthiah. (Lebitikos 23; 1 Korinth 15:20-23). Kaba sah ka long ba ka sngi Pentekost kaba hadien sanphew sngi, ka dei ruh ban iakynduh ia ka jingpyndep bashisha jong ka. (Lebitikos 23:15-21). Ka jingpyndep ia kata ka dur pharshi ka dei kata kaba u khulom ba la pyrsad mynsiem u la thoh ha Ki Kam ki Apostol 2:1,2. U Blei um shym la ong ei ei ruh em ha kane ka dkhot ha kaba iadei shaphang ka jingpynkylla noh ia ka Sabbaton jong U. Pynban ki briew bakongsan, kiba khot ia lade ki nonghikai ki jong U Blei, ki pyrkhat ia kane ka dkhot kum kawei na ki sakhi bakhlain eh na ka bynta ka Sabbaton jong ki Khristan ia kaba ki la khot kumta. Lehse ki lah ban myntoi da kane ka jingsneng jong u riewstad: “Me wat pynlang [pyntam] ha ki ktien jong u, ioh ba un sneng ia me, bad ban shem ia me uba lamler.” (Proberb 30:6).

KA DAW BASAN: U Paul shisien u la kdiah kpu ha ka sngi nyngkong jong ka taiew ha Troas. Namarkata, ia kane ka sngi la sumar kum ka Sabbaton jong ki Khristan. (Ki Kam 20:7).

Ngi jubab ba ha kawei ka por ka balang ki apostol ha Jerusalem ki la iakdiah kpu man la ka sngi. (Ki Kam 2:42-46). Lada kawei ka jingjia jong ka jingiakdiah kpu ha Troas ha ka sngi nyngkong jong ka taiew ka lah biang eh ban pynlong ia ka kum ka Sabbaton, hato ka jingiaileh jong ka balang ki apostol ha Jerusalem ha kaban kdiah kpu man la ka sngi, kan ym lah kham biang shibun ban pynlong man ka sngi kum ka Sabbaton? Nalor kata shuh shuh, kumba ka jingleh jong U Khlieh bakhraw jong ka balang ha kaban kdiah kpu ka dei ban long kaba kham donkam ban ia kata ka jong U Paul u shakri jong U, hato ka sngi jong ka jingsahnarphna kan ym dei ban long ka Sabbaton kaba kongsan jong ki Khristan, namar U Khrist u la seng bad u la leh ia kane ka jingleh niam ha ka janmiet ha kaba kata ka sngi ka la sdang? (1 Korinth 11:23-26).

Hynrei ha ka sngi ba katno jong ka taiew ba kane ka jingleh jong U Paul ka la jia? Namar lada ka long kaba donkam bha haduh katta ban pynlong ia kata ka sngi jong ka jingiakdiah kpu kum ka Sabbaton jong ka balang ha ka lawei, kumta ka sngi ka long kaba dei hok ban rai. Ka jingleh ia kane ka jingkdiah kpu ka la long hadien ka por shiteng synnia: naba U Paul u la ialap ia ki synran haduh shiteng synnia, nangta u la pynkhiah ia U Eutikhos, bad hadien kane u la leit shim bynta sha ka jingiakdiah kpu. (Ki Kam 20:7-11). Lada ka sngi nyngkong jong ka taiew ka kut noh ha ka por shiteng synnia, kumba ia ka por la khein kumba khein ha kine ki sngi kiba mynta, te kumta ka jingleh U Paul ban iakdiah kpu la leh ha ka sngi ba ar jong ka taiew, lane ka sngi Monday, kaba yn dei ban niew noh namarkata kum ka Sabbaton jong ki Khristan, lada ka jingiakdiah kpu ha kawei ka sngi ka pynlong ia ka kum ka Sabbaton.

Hynrei lada bud ia ka rukom sdang jong ka sngi, katkum ka Baibl, kaba long naduh ka por sep sngi, kan paw ba ki synran ki la wan iaseng lang ha kaba kut jong ka Sabbaton na ka bynta ka jingiaseng miet, namar u apostol u la dei ban mih noh ha ka por mynstep. Lada kam dei ka jingiaseng miet, balei pat ki don shibun ki sharak hangta? U Paul u la ialap ha ki haduh shiteng synnia, bad nangta u la iakdiah kpu bad ki synran ha ka por ba dang step eh jong ka sngi nyngkong ka taiew. Hato kane ka jingleh ka pynlong ia kata ka sngi kum ka Sabbaton? Lada ka long kumta, te balei pat U Paul mar sien ba shai byrngut, u sdang ia ka jingleit kaba jngai jong u shaduh Jerusalem? Lada U Paul u ngeit ba ka Sunday ka long ka Sabbaton jong ki Khristan, balei pat u pynkhein ia ka ha kaba paw shai kumne? Lada um ngeit ba ka la kylla long ka Sabbaton, balei phi phin ngeit? Bad balei ba phi bat skhem, kum ka sakhi ba ia ka Sabbaton la pynkylla, ia kane kawei ka jingjia ha kaba ia ka jingiaseng miet la pynlong ha ka sngi Sunday, katba phi iaid lait ban khmih ia ka jingshisha ba ka long ka rukom jong une u juh u apostol ban ialap man la ka Sabbaton, ym tang sha ki Jiw, hynrei sha ki Jentil ruh? (Ki Kam 13:14,42,44; 16:13; 17:2; 18:4).

U Paul u la kdiah kpu ha ka sngi nyngkong jong ka taiew, bad nangta kumne kumne hi u la sdang ia ka jingleit jingleit kaba jngai jong u shaduh Jerusalem. Khnang ba kane, ka jingpyni nia bakhlain na ka bynta ka sngi nyngkong jong ka taiew, kan pynbiang ia ka sakhi bashai ba ka Sunday kam dei ka Sabbaton.

KA DAW BA HYNRIEW: U Paul u la ai hukum ia ka balang ha Korinth ban lum ia ka jingkynshew paidbah ha ka sngi nyngkong jong ka taiew; namarkata ka pyni ba kane ka sngi ka lah ban dei beit ka sngi jong ka jingmane paidbah bad kumta ka long ka Sabbaton jong ki Khristan. (1 Korinth 16:2).

Ngi jubab, ka long ka jingshisha kaba phylla ban shem ba U Paul u la hukum pynban ia kaei kaei kaba long mar khongpong ia ka jingkynshew paidbah. Um shym la ong; To buh ia ka jingai isnei jong phi ha ka jaka buh jingkynshew paidbah ha ka sngi nyngkong ka taiew; hynrei u ong, “Ha ka sngi nyngkong ka taiew to uwei pa uwei na phi un buh noh ha lade da kaba kynshew.”

U J.W.Morton ha ka kot jong u, “Ka Jingpynksan ia ka Sabbaton Bashisha,” sla 51, 52, u ong: -

“U apostol u shu ai hukum ba uwei pa uwei na ki parabangeit ha Korinth ba un buh jingkynshew hi katto katne bynta ha iing lade ha ka sngi nyngkong ka taiew katkum ka jingioh jong u ha ka shitaiew. Baroh ka jingkylli ka phai sha ka jingmut jong kane ka kyntien, ‘ha lade;’ bad nga sngewlyngoh haduh katta katta kumno phi lah ban mutdur ba ka mut ‘ha ka synduk jingkynshew jong ka jingiaseng lang.’ U Greenfield ha ka dikshoneri jong u, u la pynkylla ktien ia kane ka ktien Greek, ‘ha lade hi, kata ka mut, ha ka jaka ba ju shong ju sah.’ Ki ar tylli ki Latin version, ka Vulgate bad kata ka jong U Castellio, ki pynkylla ktien ia ka, ‘apud se,’ bad ma lade hi, ha ka jaka ba ju shong ju sah. Lai tylli ki Baibl transleshon jong ka ktien French, kita ki jong U Martin, U Osterwald, bad U De Sacy, ‘chez soi,’ ha iing jong u hi, ha ka jaka ba ju shong ju sah. Ka Baibl German jong U Luther, ‘bei sich selbst,’ ha lade hi, ha ka jaka ba ju shong ju sah. Ka Baibl ki nong Dutch, ‘by hemselven,’ kumjuh kum ka Baibl German. Ka Baibl Italian jong U Diodati, ‘appresso di se,’ ha ka jaka ba u don ia lade, ha iing. Ka Baibl Spanish jong U Felipe Scio, ‘en su casa’, ha ka iing jong u hi. Ka Baibl Portuguese jong U Ferreira, ‘para isso’ bad ma lade. Ka Baibl Swedish, ‘noer sig self,’ hajan jong u hi. Ngam tip shuh haduh katno kane ka list jong ki bor ka Jingthoh Bakhuid ka lah ban jrong; naba ngam pat lap kawei ruh ka transleshon kaba iapher na kito ki ktien ba la sot haneng.”

Kane ka dkhot, namarkata kam pynshisha ba ka balang ha Korinth ki iaseng na ka bynta ban iamane lang ha kato ka sngi, hynrei ha kaba khongpong, ka pynshisha ba uwei pa uwei u dei ban don ha iing jong u hi ha kaba u lah ban bishar ia ki kam ki jam bakynja pyrthei jong u, bad un buh noh ha lade da kaba kynshew kumba U Blei u la pynmanbha ia u. Lada uwei pa uwei, na ka taiew sha ka taiew, un lum kumne ia ka jingioh jingkot jong u, ynda u apostol un wan, ka jingai isynei jong ki kan long kaba kloi bad uwei pa uwei un lah ban ai ha u ia kata kaba u la ioh ban lum. Khnang ba, lada ka Sabbaton ka sngi nyngkong kam don ia ka nongrim kaba kham bha ban ia kata ka jingring jingmut kaba la shu shim na kane ka dkhot, ka shong shisha halor u shyiap ba syntuid.

KA DAW BA HYNNIEW: U Ioannis u la long ha U Mynsiem ha ka sngi U Trai, kaba long ka sngi nyngkong jong ka taiew. (Jingpynpaw 1:10).

Kane ka dei kata ka jait jingpyrkhat kaba ki nongpynksan ia ka sngi Sunday barobor ki kloi ban shim. Hynrei ngi kylli, ki don hok aiu ban shu tharai ia kata hi ka mat kaba ki donkam ban pynshisha? Ka long kaba shisha, ba kane ka dkhot, ka ai ia ka sakhi ba shai ba ha ka ia jong ka gospel, ka don kata ka sngi kaba U Trai u la kam kyrpang kum ka jong U; hynrei hato ka don kawei ka dkhot ha ka Baibl kaba phla ba ka sngi nyngkong jong ka taiew ka long ka sngi U Trai? Em, ym don kawei ruh. Hato U Blei u la ju kam ia kane ka sngi kum ka jong U? Em, Um pat ju kam. Hato U Blei u la ju kam ia kano kano ka sngi kum ka jong U, bad buh kyrpang ia ka ha lade? Hooid, u la ju kam. “Bad U Blei u la kyrkhu ia kata kaba hynniew ka sngi, bad u la kyntang khuid ia ka: naba ha kane ka sngi u la shong sngi na ka kam jong u baroh ia kaba U Blei u la lah pynlong bad thaw.” (Jenesis 2:3).“Lashai ka long ka jingshongthait jong ka sngi Sabbaton Bakhuid ha U Trai.” (Eksodos 16:23). “Ka sngi kaba hynniew ka long ka Sabbaton ia U Trai U Blei jong me.” (Eksodos 20:10). “Lada men phai noh la ka slajat na ka Sabbaton, na kaba leh ia la ka jingsngewbha ha ka sngi bakyntang jong nga.” (Isaiah 58:13). “Ba kumta te U Khun u briew u long U Trai ka Sabbaton ruh.” (Markos 2:28).

Kumta ka sngi bahynniew ka long kata ka sngi kaba U Blei u la buh kyrpang ha lade haba u la ai ha u briew ia kita kiwei pat ki hynriew sngi; bad ia kane ka sngi u khot ka sngi bakyntang jong U. Kane ka dei kata ka sngi kaba ka Testament bathymmai ka iathuh ba U Khun u briew u long U Trai jong ka.

Hato ka don kawei ka jingphla ha ka Jingthoh Bakhuid ba U Trai jong ka Sabbaton u la pyndam noh ia ka sngi bakyntang jong U bad jied noh ia kawei pat? Em, ym don. Te kumta kata ka sngi kaba ka Baibl ka ai kyrteng kum ka sngi U Trai kam dei da kawei pat nalor ka Sabbaton jong ka hukum basaw.

J.N.A