top of page
Pynhunlang Bareh

Shaphang kiba iap

Kaei ka jingiap bad shaei kiba iap ki don?


Ka mat shaphang ka jingiap ka la long ka mat kaba bun sien ki briew ki sngewthuh bakla ha ka pyrthei hi salonsar. Ha ki ba bun ka jingiap ka long kaei kaei kaba wan rah ia ka mynsiem jingsheptieng, ka jingatatien bad ka jingbym don jingkyrmen. Don kiba ngeit ba ki baieid ba thoin kiba la iap ki shim la iap shisha hynrei ki im ha kiwei pat ki jaka. Ki ba ki niam ki rukom ki hikai ba ki ba iap ki kylla mynsiem ne rngai. Hato ka long kaei kaei kaba donkam ba ngin tip? Hooid, ka long kaba donkam bha ban gin tip shaphang kane ka mat, namar ki briew kibym sngewthuh ia kane ka mat kin long shisha ki briew ki ban shah shukor ha u bymman uba long u nongshun jong ngi ha kiba bun rukom. Ngim nym lah ban shu ia ong tharai kiba iap ki long kumne lane kumtai, kidon hangne lane hangtei. Kane ka jingpule kan iarap shibun ia ngi ba ngin sngewthuh kat kum na ka ktien U Blei.


1. Ha kaba nyngkong, Kumno ngi poi hangne ha pyrthei?


“Bad U Trai uba u Blei u la thaw ia u briew n aka dewmet ka khyndew, bad u la pyrsad ha ki thliew khmut jong u i aka jingpyrsad ka jingim; bad uta u brirew u la long ka mynsiem baim.” Jenesis 2:7


Jubab: U Blei u la thaw Ia ngi naka khyndew. La thaw ia U Adam u briew ba nyngkong na ka dewmet ka khyndew. U Adam u dei u briew uba nyngkong uba ioh iaka jingpyrsad mynsiem kaba long beit na u Blei.


KA DEWMET+ JINGPYRSAD KA JINGIM( lyer ka jingim) = MYNSIEM (SOUL) BAIM Ne BRIEW BAIM (Living being)


Katkum ka Baibl ki mynsiem baim dei ki briew.


Kam Ki Apostol 2:41 Namar kata ia kita kiba la pdiang ia ka ktien jong u la pynbaptis; kumta la pyniasoh ha kata ka sngi sha ka balang kumba lai hajar ki mynsiem.


Actsl 2:41 Then they that gladly received his word were baptized: and the same day there were added unto them about three thousand souls.


Ki Mynsiem ki dei ki briew.

Ki lah mo ba ki mynsiem kin iap?


Esekiel 18:4 Ha khmih, ki mynsiem baroh ki long ki jong nga; kumba ka mynsiem u kpa, kumta ka mynsiem u khun ruh ka long ka jong nga: ka mynsiem kaba leh pop, kata hi kan iap.


"Behold, all souls are Mine; the soul of the father as well as the soul of the son is Mine. The soul who sins will die.


2. Jia aiu lada u briew u iap?


Jubab: Ka jingiap ka dei tang ka jinglong da khongpong/lyndet ia kaba pynim. Death is simply creation in reverse.


Dewmet + Jingpyrsad ka Jingim (lyer ka jingim)= Mynsiem Baim/ Jingthaw Baim/ Briew Baim

Mynsiem Baim/ Briew Baim - Jingpyrsad ka Jingim (lyer ka jingim) = Dewmet kaba iap


Bad kane ka Jingpyrsad ka Jingim (lyer/breath) ba pyrsad U Blei ka leit phai noh sha U Blei ynda u iap u briew.


Eklesiastis 12:7:- Bad ba ka dewmet ka phai pat sha ka khyndew kumta ka la long, bad ka MYNSIEM ka PHAI SHA U BLEI uba la ai ia ka.


Ecc 12:7 Then shall the dust return to the earth as it was: and the spirit shall return unto God who gave it.


Salm 104:29:-Me buhrieh ia la ka khmat, ki la jynjar, me shim noh ia ki mynsiem jong ki, ki iap, bad ki phai noh sha la ka khyndew.


Psalm 104:29 Thou hidest thy face, they are troubled: thou takest away their breath, they die, and return to their dust.


Job 14:10 Hynrei u briew u iap, bad u duh ei noh: shisha keiñ, U briew u dkut mynsiem, te u haei?


(NASB) “But man dies and lies prostrate. Man expires, and where is he?“

(ESV) "But a man dies and is laid low; man breathes his last, and where is he?"

(CJB) "But when a human being grows weak and dies, he expires, and then where is he?"


3. Kaei kata ka mynsiem kaba leit phai pat sha u Blei?


Jubab: “Ka met khlem ka mynsiem ka long kaba iap.” Jakob 2:26


“Naba ka jingim jong nga ka dang sah ha nga, bad ka mynsiem U Blei ka don ha ki thliew khmut jong nga.” Job 27:3.


Ka mynsiem ba leit phai sha u Blei ha ka por ba u briew u iap kadei ka jingring mynsiem kaba long ka jingpyrsad ka jingim (Breath of life). Kam shim la don hano hano ha ka ktien u Blei b aka mynsiem ka don jingim lane jingstad lane jingsngew hadien ba u briew u iap. Ka dei “ka jingpyrsad ka jingim” ym palat ia kata.


4. Hato ki briew ba bha bad ba hok ki poi sha bneng hadien ba ki la iap?


Jubab: “Wat sngew kyndit ia kane; naba ka por ka jia, ha kaba kita baroh ha ki jingtep kin iohsngew iaka jingpyrta jong u, bad kin iamih noh: kiba la leh ba bha, sha ka jingmihpat ka jingim; hynrei kiba leh bymman sha ka jingpynrem.” Ioannis 5:28,29.


Kam Ki Apostol 2:29 “Ko para, nga lah ban ong shynna ha phi shaphang U Dabid u kthaw tymmen, ba u la iap noh bad ba la tep ruh ia u, bad ka jingtep jong u ka don bad ngi haduh kane ka sngi.”


Kam Ki Apostol 2:34 “Namar U Dabid um shym la kiew sha ki bneng;…………….”


Ki briew ha kaba ki iap kim poi sha bneng lane sha dujok hynrei ki poi sha ka lum jingtep jong ki.


5. Hato u briew u don jingtip hadien ka jingiap?


Jubab: Salm 146:4- “Ka mynsiem jong u ka mih noh, u leit phai sha la ka khyndew; ha kata ka sngi hi ki jingpyrkhat jong u ki duh noh.”


NASB “His spirit departs, he returns to the earth; In that very day his thoughts perish.”

CJW “When they breathe their last, they return to dust;on that very day all their plans are gone.”


Ecclesiastes 9:5,6:- Namar kiba im ki tip ba kin iap;hynrei kiba iap kim tip eiei, lymne kim don nong eiei shuh; namar ka jingkynmaw ia ki la klet noh. Ka jingngeit jong ki kumjuh, kum ka jingshun jong ki bad ka jingbishni jong ki, ka la duh noh; lymne kim don bynta lano lano ruh ha kaei kaei ba ju leh hapoh ka sngi.


6. Hato u briew uba long unconscious u tip kaei kaba jia? Ne kumno ki briew haba ki iohthiah. Hato ki tip eiei ne em?


Jubab: Salm 115:17 “Ki riewiap kim ju iaroh ia U Trai, lymne kita kiba leit hiar sha kaba jar jar;”


(Psa 115:17 The dead praise not the LORD, neither any that go down into silence.)


7. Te hangno ki briew kiba iap ki don?


Don kiba ong ba ki don ha : Hell/Dujok,Purgatory/Jaka Pynkhuid, Heaven/Bneng. Hynrei ka Baibl ka ong ba ki iohthiah ha ka jingtep haduh kata ka sngi ka jingmihpat.


1 Thessaloni 4:16,17:-Naba U Trai un wan hiar na bneng bad ka jingrisa, da ka ktien sawa u angel rangbah, bad da ka turoi U Blei; bad kita kiba la iap ha U Khrist kin iamihpat shuwa. Ynda kumta ma ngi kiba dang im, ia kiba la pynsah, yn rong noh ia ngi lem bad ki ha ki lyoh, ia kaban iashem ia U Trai ha ka suin bneng: te kumta ngin ialong junom junom lem bad U Trai.


8. Hato ki ba iap ki lah mo ban ia kren bad kiba im?


Jubab: “Kumta u briew u thiah bad um khie shuh: haduh ba ym don shuh ki bneng, kin ym kyndit thiah, lymne yn ym kyrsiew ia kin a la kaba iohthiah….” Job 14:12


“Ki khun shynrang jong u ki poi sha ka burom, te um tip ia kata; bad la pynpoh ia ki, hynrei um iohi eiei shaphang jong ki.” Job 14:21.


“Ka jingieit jong ki kumjuh, kum ka jingshun jong ki bad ka jingbishni jong ki, ka la duh noh; lymne kim don bynta lano lano ruh ha kaei kaei ba ju leh hapoh ka sngi.” Eklesiatis 9:6


Ki briew kiba la iap kim lah shuh ban ia kren bad ki baim bad kim don jintip eiei. Ka jingmut ha ki ka la jah noh. (Salm 146:4.)


9. Kumno U Jisu u hikai shaphang ka jingiap?


Jubab: Ioannis 11:-

U Jisu u ioh ka khubor na ka Mary bad Martha ba u Lazarus u pang bad U Jisu um shym la leit ban pynkhiah ia u, hynrei u la shong ha ka jaka ba u don sa katto katne sngi.


Bad u Lazarus u la iap. – Ki synran kim shym la tip ba u la iap.


Ioannis11:11-12 “U la kren ia kine kiei kiei ruh, hadien kata u ong ruh ha ki, U lok jong ngi U Lasaros u iohthiah; hynrei ngan sa leit ba ngan kyrsiew ia u.”

Ioannis 11:11-12 “Ynda kumta ki synran jong u ki la ia ong, Ko Trai, lada u iohthiah, un ioh khiah bha.”

Ioannis 11:13-14 Hynrei U Jisu u la kren shaphang ka jingiap jong u; ki la iamut ba u ong shaphang kaba jahthait na kaba iohthiah.

Ioannis 11:13-14 Ynda kumta U Jisu u la iathuh shynna ha ki, U Lasaros u la iap noh;

Ioannis 11:23 “U Jisu u ong ha ka, u para jong pha un ioh mihpat."


Um shym la ong “u para jong pha u don ha bneng”.


U Jisu u ong ba u iohthiah bad ba un sa mihpat na ka jingiap.


Hangne ngi iohi ba ka jingiap ka long kim ka jingiohthiah kat kum ka jingong jong u Jisu.


10. Kaei ka jingngeit ka Martha halor ka jingiap?


Jubab: Ioannis 11:24 Ka Martha, ka iathuh ha u, Nga tip ba un mihpat ha kata ka jingmihpat ha ka sngi khadduh.


Ka Martha kam shym la ngeit ba u Lazarus u don ha bneng – Ka ngeit ba u don ha ka lum jingtep bad ap ia ka jingmihpat ka ban wan ha ki sngi khatduh ha ka jingwan arsien U Trai.

Ioannis 11:25:-"Nga long kata ka JINGMIHPAT bad kata ka JINGIM: uta uba NGEIT ha nga, la u la iap, un ioh im."


Ngim dei ban sheptieng ia ka jingiap lada ngi don sha ka liang U Jisu.


Ioannis 11:39-44- Phin da pule ha kine ki dkhot phin shem ba U Jisu u pyrta ia u Lazarus ba un mihpat na ka jingtep. Kan long kumjuh ynda U Jisu un wan shaw ia la ki jong ha ka jingwan arsien jong u. Un pyrta na suin bneng bad kiba iap ha U Khrist kin mihpat.


11. Yn jia aiu ia ki briew ki hok jong Blei ha ka sien ba U Khrist un wan ha ka jingwan ba arsien?


Jubab: “Ha kmhih nga wan kloi; bad ka nong jong nga ka don lem bad nga, ban ai nong ha uwei pa uwei baroh kat kumba long ka jingle jong u.” Jingpynpaw 22:12.


1 Thessaloni 4:16,17:- “Naba U Trai un wan hiar na bneng bad ka jingrisa, da ka ktien sawa u angel rangbah, bad da ka turoi U Blei; bad kita kiba la iap ha U Khrist kin iamihpat shuwa. Ynda kumta ma ngi kiba dang im, ia kiba la pynsah, yn rong noh ia ngi lem bad ki ha ki lyoh, ia kaban iashem ia U Trai ha ka suin bneng: te kumta ngin ialong junom junom lem bad U Trai.”


“Ha Khmihnga iathuh ha phi iaka jingmaian: ngin ym iohthiah baroh, hynrei yn pynkylla ia ngi baroh shisyndon, ha kaba shikyllipmat kein, ha ka jingput ka turoi kaba khadduh. Namar ka turoi kan sawa, ynda kumta ia kiba iap yn pynmihpat ki bym pyut, bad ia ngi yn pynkylla. Namar ka dei da lei lei ia kane kaba pyut ban phong ia kabym pyut, bad ia kane kaba iap ban phong ia kabym iap.” 1 Korinth 15:51-53.


Ia ki briew u Blei yn ai ka nong. Ia ki yn pynmih pat, yn ai ha ki iaka met bathymmai bad ki n ia shem ia u Trai ha suin bneng. Ka jingmihpat kan nym don lada ka jinghikai ba ki briew kiba iap ki la don ha bneng.


12. Kumno ka jingiap ka la wan bsut ha ki briew?


Jubab: Jenesis 2:8,9, - U Trai uba U Blei u la thung ia ka kper ha ka Eden shaphang mihngi bad u la buh hangta ia uta u briew ia uba u lalah thaw. Bad U Trai Uba U Blei u la pynlong ba kin mih na kata ka khyndew ki dieng baroh kiba itynnad ban khmih, bad kiba bit eh ia kaban bam; bad hapdeng kata ka kper ia u dieng ka jingim, bad ia u dieng ka jingtip ia kaba bha bad kaba sniew.


Jenesis 2:16-17- ….. U la hukum ia u briew, u da ong, Na u dieng baroh ha ka kper, da kaba bam me lah ban bam ei, hynrei na u dieng ka jingtip ia kaba bha bad ia kaba sniew men ym ioh bam na u, naba ha kata ka sngi ba men bam na u, da kaba iap men iap shisha.


Hynrei u Soitan u ong kumno ha ka Im?


Jenesis 3:1-5- Te uta u bsein u la long uba kham sian ia ki mrad baroh ha ryngkew ia kiba U Trai uba U Blei u la lah thaw. Bad u la ong ha kata ka briew. Shisha, ka long kumta, ba U Blei u la ong, Phin ym ioh bam na u dieng baroh ha kata ka kper? Bad kata ka briew ka la ong ha uta u bsein, Na u soh ki dieng ha ka kper ngi ioh ban bam; hynrei na u soh jong uta u dieng uba hapdeng ka kper, U Blei u la ong, Phin ym ioh bam na u, lymne ktah ia u, ba ioh phin iap noh. Te uta u bsein u la ong ha kata ka briew, Phin ym iap noh shisha. Namar U Blei u tip ba, ha kata ka sngi ba phin bam na u, un sa pynpeit ia ki khmat jong phi, bad ba phin long kum ki blei, kiba tip ia kaba bha bad kaba sniew.


Bun ki briew ki ngeit ba ka mynsiem kam ju iap. Kane ka wan na u Soitan

“Phin ym iap noh shisha:”


Hynrei ka Baibl ka ong ba ka mynsiem (soul/ u ne ka briew) kaba leh pop, kata hi kan iap.

U soitan u shukor ia ki briew ba ki im wat hadien ba ki la iap, u shukor ia ki briew da kaba wan paw da ki angel jong u ban wan ha ka dur jong ki ba la iap.


(Jingpynpaw 16:14 namar ki long ki mynsiem ki ksuid kiba leh ia ki dak khyllah;)


Ha ki sngi jong ngi bun ki nongleh byrtong bad kiba kam ba ki lah ban ia kren bad ki briew ba iap. Kine ki long ki jingshukor bad ki mynsiem bymman.


Kumno u Blei u niew ia kiba kum kine?


Lebitikos 20:27 U briew ruh lane ka briew ba don ka mynsiem leh blei, lane ba long ki nongleh byrtong, yn pyniap noh shisha ia ki: kin ialynthem maw ia ki: ka snam jong ki kan long halor jong ki hi keiñ.


Galatia 5:19-21 Mynta ki jingleh jong ka doh ki long kiba paw, ………ka jingmane bleithaw, ka jingai ksuid……………….., bad kiba kum kita: shaphang kiba nga maham lypa ia phi, kumba nga la maham mynshuwa. Ba kita kiba iaileh kat kita kiei kiei kin ym ioh ia ka hima U Blei.


Jingpynpaw 21:8 Hynrei ia kita kiba sheptieng, bad ia kibym ngeit, bad ia kiba ijli. Bad ia kiba pyniap bad ia kiba kyreit, bad ia kiba ai ksuid, bad ia kiba mane blei thaw, bad ia kita baroh kiba lamler, ka bynta jong ki kan long ha kata ka pung ia kaba thang da ka ding bad da u kyndok: kaba long kata ka jingiap kaba ar.


Ka jingiap ka wan rah jingduh jingkyrmen, hynrei U Khrist u la kular ba kiba ngeit ha u ki don ka jingkyrmen kaba kyrhai bad kaba dap biang.


Ioannis 11:25 U Jisu u la ong ha ka, Nga long kata ka jingmihpat bad kata ka jingim; uta uba ngeit ha nga, la u la iap, un ioh im:


Aiti sha U Khrist Jisu ba ka jingiap kan ym don bor ha kita kiba ngeit bad kohnguh ia U.

U Jisu u ong. “Uta uba ngeit ha nga, la u la iap, un ioh im.”


Ngi dei ban ainguh ia u Blei uba la pynpaw lut baroh ha ka ktien jong u bad lyngba U Khrist Jisu U khun jong u. Amen.

******

bottom of page