Ka Jingsyriem ïa Ka Gethsemane

U Coronavirus, uba thymmai eh na ki jingpang khlam ha ka histori jong u briew, u la pynsheptieng shikatdei ïa babun ki dohnud kylleng ka pyrthei. Ym lah ban ñiew haduh katno million ngut ki briew ki ïaleh katba lah ban pyrshang bad ban pyntrei kam ïa ki lad ki lynti ban “ïada” ïa lade bad ïa ki baieit bathoiñ jong ki na kane ka jingpang. Katba ki doktor bad ki stad saïan ki dang ïa pyrshang katba lah ban shem ïa u dawai ban ïaleh pyrshah ïa kane ka nemsniew kaba ym tang ba ka la bam ïa bun ki mynsiem briew hynrei ka la pynpulom lut khait ïa ka ïoh ka kot bad ka kahïi ka pateng jong ka pyrthei hi baroh kawei, ki sorkar bapher bapher jong ka pyrthei baroh kawei ki ïakhun ban tehlakam ïa ka jingpur jong kawei pat ka jingpang kaba pur kham stet ban ïa une u khñiang jingpang hi – ka jingsheptieng. Hynrei hapdeng jong kine ki jingkulmar bad ka jinglong jingman bapynshaïong kaba la bat ïa ki jaitbynriew ka pyrthei, kiba bun, kiba kynthup lang ruh ïa ki Khristan, kylleng ka pyrthei kim sngewthuh ba ka jubab ïa kane ka jingeh ka la don lypa hangne. Ngam kren shaphang kita ki jingkam jong ki briew kiba ong ba ki la shem ïa u dawai na ka bynta kane ka jingpang jingshit (lehse kin ym poi hir ruh ha ka pud ha kaba kin lah ruh ban ïoh ïa ka jubab ba skhem halor kane ka jingeh). Hynrei, nga kren shaphang ka jubab bapura jong ki jingeh baroh, kiba kynja met lem bad kiba kynja mynsiem, U Nongpynkhiah bakhraw, U Jisu Khrist keiñ.

Ka daw ba nga kwah ban lam ïa ka jingpynleh jingmut jong ngi sha une u briew ka long namar ba U la pynshisha, khlem kano kano ka jingartatien, ba ym don kano kano ka jingpang baïabit kaba lah ban jop ïa U. Ka Baibl ka ong ha ngi ba kumno ba ki briew, khylung, khynnah, samla bad rangbah, ki im hapoh ka syrngiew jong kawei ka jingpang. Ym don ba kwah da lei lei ruh ban shah bat da ka bad lada don kiba ïoh ïa ka ruh, ki bahaïing bahasem, ki lok ki jor bad ki nongshun ruh kumjuh kim lah ban leh ei ei ban ïarap ia uba kum uta. Lehse phi dang pyrkhat ba nga kren shaphang ka jingpang ñiang lyngkut (leprosy). Lada kane ka long kaei kaei kaba wan ha ka jingmut jingpyrkhat jong phi, phi la bakla naba ka jingpang kaba nga kren hangne kam dei kaba kynja met hynrei kaba kynja mynsiem; kadei shaphang ka JINGSHEPTIENG bad ka JINGPISA MYNSIEM. Ngam ong ba kam shym la don ka por ha kaba U Jisu U khlem shym la shah ban da ka jingsheptieng ne ka jinglynga bad jingpisa mynsiem. Ngan jin da la long u babiet ban pyrkhat kumne namar baroh shi jingim jong U, U la dap da ka jingkhuslai na kabynta ki baieit bathoiñ ki jong U. U la pisa mynsiem na ka bynta ki synran ki jong U namar ka jingsuki jong ki ban kem bad sngewthuh ïa kaei kaba u la hikai. Ki ïa ba jur eh ka jingtynjuh ha ka jingim jong U ki long ha ki khyndiat kynta shuwa ka jingshah kem jong u bad ha ka por ba u dang sdien halor u diengphna, khlem ka jingdonryngkat lem jong U Blei. Dei ha kito ki kynta ka jingim jong U ba ngi ïohi haduh katno ba U la shah ban jur da ka jingsheptieng bad ka jingpisa mynsiem. Ki ktien ki thylliej bad ki rukom ïaid rukom ïeng jong U ki pynpaw shynna ïa ka jinglong bashisha jong ka jingmut jingpyrkhat ha kaba U U la don.

“Te haba U la shim lem bad U ïa U Petros bad ïa ki arngut ki khun U Sebedi, u la sdang ban sngewsih bad ban sngewkordit eh. Haba kumta U la ong ha ki, Ka mynsiem jong Nga ka sngewpisa eh, kat ban sa ïap; ïaishong hangne, to ïa ap ruh lem bad Nga. Haba U la leit sha shuwa khyndiat, U la dem da pyllup, bad U la duwai, u da ong, Ko Kpa jong Nga, lad don lad, to ai ba kane ka khuri kan ïoh lait noh na Nga. Pynban, ym kumba Nga mon ma Nga hynrei tang kumba Me mon.” (Mathaios 26:37-39)

Ym don mano mano ba lah ban pynïasoh ïa kum kane ka jingleh bad uno uno ubym khlem shym la shah ban da ka jingsheptieng. Watla ka long kumne ruh, U Jisu U khlem shym la shah jop da kine kiei kiei. Kaei ka jingmaïan jong ka daw jong ka jingjop jong U? Kaei ka jingïapher hapdeng jong U Khrist bad u khun bynriew hi baroh kawei? Lehse ki don kiba lah ban ong ba kum u briew ruh, u don ïa ka jinglong Blei bad dei kane kaba la ïarap ïa U ha ka jingïakhun jong U pyrshah ki jingeh kiba U la hap ban ïakynduh. Hynrei lada ka long kaba shisha ba ka jinglong Blei ka jong U ka pynlah ïa U ban ïaid lyngba kano kano ka erïong ka jingim, yn donkam leh aïu ba Un ap ïa U Kpa ban phah ïa ka jingaisngewbha jong U Mynsiem ha ka jingpynbaptis ïa U kaba la pynlah ruh ïa U ban pyllait ïa kito kiba don ha ka jingshitom bad ka jingpang? Ka jingbakla ba kiba bun ki Khristan ki leh ka long ba ki bakla haba ki pynshong nongrim ïa ki daw jong ki kambah kiba U la leh bad ki jingïakhun kiba ki U la jop. Kham bun ki ngeit ba U Khrist U don ha U ïa ka bor ba lah ban leh lut ïa kiei kiei jong ka jinglong Blei. Hynrei, U Khrist U khlem shym la don ïa ki bor ka jinglong Blei kiba kyntup ïa ka ka bor baroh, jingtip lut bad ka jinglah ban don ha man la ki jaka ha ka juh ka por. U long u briew uba don ïa ka jinglong Blei khlem ki bor Blei. Namar kata, ka jingmaïan jong ka jingjop jong U kam shym la shong halor ka jinglong Blei jong U hynrei ha ka jingngeit jong U ha U Blei.

Ka jingngeit U Khrist ka paw ha ka jingaiti tylli tyllong hapoh ka mon U Blei. Kawei ka nuksa jong kane lah ban shem ha ka jingmlien jong U ban pynlut bun kynta ha ka jingïakren bad U Blei ha ka jingduwai bad ka jingkyrpad. Ha ka jingshisha, U ju leh lut ka tba lah ka bor jong U ban ïit ïa ka khmat U Blei. Kane ka dkhot harum ka kren ïa kata ka jingshisha.

“Ha kaba lashai mynstep, dang slem eh ban mih ka sngi, haba U la khie U la mih noh, bad U la leit noh sha ka jaka kynjah, bad hangta U la duwai.” (Markos 1:35)

Namar ba U sngewthuh haduh katno ka jingduwai ka long kaba donkam ha ka jingïaid jong U lem bad U Blei bad kum kawei na ki atiar ban pynkhlaiñ ïa ka jingngeit ka jong U, U Khrist Um ju tud ban leh ïa kane. Ka long kaba kongsan ruh ban ïohi ba, katta ba U shah ban da ki jingtynjuh bad ki jingeh, katta U dang ïai pynlut por ha ka jingduwai. Kane ka long kaba shisha ha ka jingjia kaba la urlong ha ka kper Gethsemane.

“Te ba U don ha ka jingpisa mynsiem kaba jur, U la duwai kham shitrhem shibun eh: te ka syep jong U ka la long kum ki jingjaw ka snam kaba lang, ki da hap ha ka khyndew.” (Loukas 22:44)

Ka jingim U Khrist, kumba ngi lah ban ïohi ha katei ka dkhot haneng, ka long ka sabut kaba shai bha ba pynpaw ba U shaniah tylli tyllong ha Uta Uba la phah ïa U ban kyrshan ïa U bad ruh ban pyntngen ïa U ha ki por ki ïa ka jingjrem bad ka jingpisa mynsiem. Katba U Blei U khlem shym la jubab da kaba ai kaei kaba U Khun U la kyrpad, kata ban ym shah ïa U ban ïaid lyngba ka jingsaja kaban sa wan, pynban U la ai ïa la U Khun kata kaba U donkam eh – ka jingtngen bad ka bor – ban pynkhreh ïa U na ka bynta kata kaban sa wan. U Nongpynim ka pyrthei U la ïeng na kata ka kynta ka jingduwai, u briew uba la khreh ban kynduh kaei kaei ruh kaba u nongshun ki mynsiem u la pynkhreh ban lynshop ha U. Ka jingkylla ha ka jingïohi ïa ka jingeh kaban sa wan lah ban sakhi ha ka rukom kaba U la jubab ïa ka jingleh U Petros ban daiñ ïa ka shkor jong u shakri jong u rangbah lyngdoh.

“Ynda kumta U Simon Petros ba u don ka waitlam, u la sei ïa ka bad u la pop ïa u shakri u rangbah lyngdoh, bad u la mait noh ïa ka shkor kammon jong u: te ka kyrteng uta u shakri ka la long U Malkhos. Ynda kumta U Jisu U la ong ha U Petros, To suh noh ïa kato ka waitlam jong me ha ka jingsop: ïa ka khuri kaba la ai U Kpa ha Nga, Ngan ym dih ïa ka?” (Ïoannis 18:10,11)

Ka jingkylla ba bak-ly-bak ha rukom ïohi U Khrist ïa kata ka jingtynjuh kaba U dei ban mad ka kren ratbah ïa ka jingngeit ka jong U ha U Blei. Watla kata ruh, ki kynta basaja kiba U la pynlut ha ka kper Gethsemane ki long tang “ki jingsdang ki jingjynjar” ïa U Jisu. Ym slem hadien ba U la pynkut ïa ka jingduwai jong U ba U la shem ïa lade ba U la shah shet kylla ha uwei na ki khadar ngut, kita kiba U la kam ba ki long ki jong U ki la ieh noh marwei ïa U (lait noh U Ïoannis uba la ïai bud ïa U haduh ba ka jingsah narphna ha Kalbari ka la kut). Hadien kane U la shah aiti noh ha ki kti ki nongshun jong U kiba la pynthikna ba ïa U la pynshitom da ka rukom ba isaitmet bha bad ba U dei ban hap ïaid lyngba ka jingïap kaba shyrkei bad kaba pynjah burom tam eh kaba u briew u lah ban shah ha kito ki por. U la mad ïa ki jingkren beiñ bad jingkren khoh jong ki briew kiba U la wan ban siewspah. Ka jingbitar jong ka pyrthei ka kdew lut sha U. Lada kane ka jingsaja kam pat biang ba Un kit, ha ka ïa ba saja tam eh ha ka jingim jong U, U la shah ieh noh da la U Blei bad U Kpa! U briew u lah tang ban shu mutdur ka long kumno shisha ïa U Jisu ban ïaid lyngba kato ka jingtynjuh ba shrykhei kat kato. Hynrei, wat hapdeng jong kine kiei kiei baroh, U Khrist U don ka jingngeit ba khlaiñ ha U Blei bad ha ka jaka ban jied ban hap ha ki jingpynshoi U Ksuid khnang ban pynkut noh kham kloi ïa ka jingïakhun bad ban wan hiar noh na ka diengphna ne ban wad lad wad lynti ban ïoh phet, U la jied ban ïaineh ha ka jingsaja bad U la aiti noh ïa la ka jingim ha U Blei da kaba phla paidbah da ka sur kaba jam, “Ko Kpa, ha ki kti jong Me Nga aiti ïa la ka mynsiem” (Loukas 23:46). Ka jingpynthikna ïa kane ka jingjop jong U ka la wan ha ka sngi ka jingmihpat jong U.

Kaei kaba pynïapher ïa U Khrist bak-ly-bak na u khun bynriew hi baroh kawei ka long ka jingïadei bajan haduh katta katta kaba U la don bad U Kpa. Kane ka jingïadei bajan ka long kaba kordor bad kaba jan haduh katta katta ba kam shym la shong ha ka jinglong jingman kaba U Jisu U la shem ïa lade. Ha ki ïa babha bad basniew ruh, U Jisu Um ju pep ban ïit ïa ka khmat U Kpa jong U. Namar kane, U Jisu U long uba jop bad wat ka jingsheptieng, ka jingpisa mynsiem bad ka jingïap ruh kim lah ban jop ïa U.

Kumno pat shaphang jong ngi mynta ki por? Hato ngim shem mo ïa lade ba ngi don ha ka apot kaba ïasyriem bad kaei kaba U Khrist U shem ïa lade? Ka jingtohkit bniah ïa ki kynta ba khadduh jong ka ministry U Khrist hangne ha pyrthei ka ïasyriem bha bad kaei kaba u khun bynriew u hap ban ïakhun ha kane ka por bad ka ïa mynta. Peit ïa kine ki jingong U Khrist shaphang ki sngi bakhadduh bad nujor ïa kine bad kaei kaba ngi ïohi sawdong jong ngi mynta.

“Bad phin sa ïohsngew shaphang ki thma bad ki jingbna ïa ki thma: to sumar, phi wat khuslai: naba ka dei ba kine kiei kiei baroh kin long; hynrie kaba kut kam pat la jia. Naba ka kynja bynriew kan ïeng ïaleh ïa ka kynja bynriew, bad ka hima ruh ïa ka hima; bad kin long ki nemsniew bad ki jingïapthem ruh, bad ki jingkhynñiuh jumai ha shibun ki jaka. Hynrei kine baroh ki long tang ki jingsdang jong ki jingjynjar.” (Mathios 24:6-8)

Hato kam long mo kaba shisha ba na ka daw jong kane ka jingpang khlam, ka pyrthei ka i kumba kan ïaid lyngba sa kawei ka nemsniew bad kata ka long ka jingïapthngan bad ka jingduna ka bam ka dih kaba lah ban pynlong ïa bun ki mynsiem ba kin ïap na ka jingbym don bam? Hato ngim ïohsngew shaphang ki jingkynad hapdeng ki ri bakhaiñ jong ka pyrthei ba ki nang ïai thnam shuh shuh katba dang ïaid ki por? Bad hapdeng kane ka jingpang khlam hato ngim sakhi mo ïa ki jingjia basniew jong ka mariang ba ki nang ïai pynpaw ïa lade ha ka pyrthei hi baroh kawei? Bad ruh, ngam lah khlem da ong ba nga ïohi shai kdar bad kane ka jingsaja kaba mynta kan wallam ïa ngi beit beit sha ka jingpyndep ïa ka jingïathuhlypa shaphang ka dak u mrad khlaw kumba la thoh ha Jingpynpaw 13. Namar kane, nga don ki daw kiba biang bha ban ngeit ba ki kyntien ha ki dkhot kiba nga dang shu dep sot ki kdew khamtam eh ïa kane ka ïa jong ka histori jong ka pyrthei. Kaei kaba kham pynkyndit bynriew ka long ba, kiba bum, lada ym dei baroh ki jingjia kiba la jer kyrteng da U Khrist ka jia lang ha ka juh ka por. Hynrei, katkum kane ka dkhot, kine ki long tang “ki jingsdang jong ki jingjynjar.” Ha kiwei pat ki kyntien, kaba kham shyrkhei ban ïa kane kan sa wan. Ka pyrthei ka dang pynkhreh ïa kata kaban long ka thma kaba khadduh eh hapdeng U Soitan and ki briew jong u ha kawei ka liang bad U Khrist lem bad ki briew jong U ha kawei pat ka liang. Kiei kiei baroh kin ïai long kiba jynjar ïa baroh, khmatam eh ïa ki briew U Blei. Ka sakhi ïa kane lah ban shem ha ki kyntien kiba ngi shem ha ka dkhot kaba bud, ka dkhot 9.

“Ynda kumta kin ai noh ïa phi ha ka shitom, bad kin ïapynïap noh ïa phi; bad phin long kiba la shun da ki kynja bynriew baroh na ka bynta ka kyrteng jong Nga.” (Mathaios 24:9)

Kane ka ïa jong ka histori jong ka pyrthei kaba la jer kyrteng kum ka “jingsdang jong ki jingjynjar” yn bud pat da ka ïa jong ka “jingkordit bah” kaba thew ïa ka jingpynshitom ïa ka balang U Blei. Shaphang kane ka ïa, U Jisu sa shisien pat U la shim ïa ka lad ban maham ïa ngi shaphang ka jingshyrkhei ka jinglong jingman ba ki briew U Blei kin shem ïa lade lada kane ka ïa kan wan.

“Naba hangta ka kordit bah kan long, kat kaba ym pat ju long naduh myndanglong ka pyrthei haduh mynta, em, lymne kan ym long shuh ruh. Te lymda ym pynkut noh ïa kita ki sngi, kan ym lait im kawei ka doh: hynrei na ka bynta kiab la jied, yn pynkut noh ïa kita ki sngi.” (Mathios 24:21,22)

Dei ha kane ka ïa ba ki Khristan kin hap ban mad ïa ka jingïap ba shyrkhei bad bapynjah burom. Kaba sngew phylla ka long, U Jisu ruh u kren ïa ka jingshisha ba kane ka ïa jong ka “kordit bah” yn sah synran lang bad ka jingshah shet kylla jong ki briew bashisha U Blei. Katkum ki ktien U Khrist ha Mathaios 24:10, U la kren da kaba shai bha ba ka jingïadei paralok ka long ka jingmih na ka jinglong jong shinun ba “kin ïathut”.

“Ynda kumta shibun kin ïathut, bad kin ïadie paralok, bad kin ïashun paralok.” (Mathaios 24:10)

Ka jingmut jong ka kyntien “ïathut” lah ban kham sngewthuh shuh shuh na ka jingmaham ba U Jisu U ai ha ki synran shuwa ba Un pynlong ïa ka jingïaid lynti jong U lem bad ki sha ka kper Gethsemane ha kaba U la pynlut por ha ka jingduwai shitrhem ba Un ïoh lait na ka jingsaja.

“Mynkata U Jisu U la ong ha ki, Phi baroh phin thut na Nga ha kane ka miet, naba la thoh: Ngan shoh ïa U Nongsharai bad yn pynsaphred ïa ki langbrot jong ka kynhun.” (Mathaios 26:31)

Ka New American Standard Bible ka pynkylla ktien ïa ka kyntien “thut” ha katei ka dkhot kum “hap noh.”

‘Te U Jisu U la ong ha ki, “Phin sa hap noh namar jong Nga ha kane ka miet, naba la thoh: NGAN SHOH NOH ÏA U NONGAP LANGBROT, BAD KI LANGBROT JONG KA KYNHUN KAN SAPHRED NOH”’ (Mathaios 15:31, NSAV)

Ha kiwei pat ki kyntien haba ka Baibl Khasi ka pyndon kam ïa ka kyntien “thut” ka shu pynpaw ba kane shisha ka long ka rukom ong ba kan don ka jinghap noh na ka jingngeit. Ki kyntien ba la shon ha ki dak baheh ha ka NSAV, ki pynpaw ba kaei kaba bud ïa ka “jinghap noh” ka long ka jingsapher jong “KI LANGBROT JONG KA KYNHUN.” Ka Baibl Khasi bad ka NSAV ki ïamynjur lang halor kane. Ym don ruh kano kano ka jingbakla ba kita kiba thut ki long ki synran hi jong U Jisu – ki briew kiba kam ba long ki nongbud jong KA JINGSHISHA, kaba long U JISU KHRIST. Namar kata, ka long kaba shongnia ba mynba U Jisu U ong ha Mathaios 24:10 ba shibun “kin ïathut, bad kin ïadie paralok”, ha ka jingshisha U mut ban ong ba yn don ka jinghap noh na ka jingngeit napoh ka longïing ka balang U Blei namar ka jingpynshitom kaba jia sawdong jong ki. Haba kren shaphang ki sngi khadduh, U Paul ruh u ong ba ki briew kin phai dien noh na ka jingngeit (1 Timothi 4:1) bad ha ka shithi jong u sha ki nong Thessaloni, u la pynpaw ruh ba kan wan shuwa ka jingahp noh na ka jingshisha bad yn sa bud pat da ka jingwan arsien.

“Te ngi kyrpad ïa phi, ko para bangeit shaphang kata ka jingwan U Jisu Khrist uba U Trai jong ngi, bad ka jingïalang jong ngi ha u: khnang ban ym pynkhih shen ïa phi na la ka jingmut, lymne pynkhuslai ïa phi, lane da ka mynsiem, ne da ka ktien, ne da ka shithi kumba na ngi keiñ, kumba kata ka sngi ka jong U Khrist ka la wan. Wat ai ba uno uno ruh un shukor ïa phi da kaba kumno kumno ruh: naba kata kan ym wan, lymda jia shuwa kata ka jingphaidien, bad ba yn ïoh pynpaw noh ïa uta u briew jong ka pop, u khun jong ka jingjot” (2 Thessaloni 2:1-3)

Ha ka jingkwah ban pynneh pynsah ïa la ki jingim, kito kiba jied ban ieh noh ïa ki briew U Blei kin dei ma ki kiban die ïa kito kiba jied ban long kiba ïaineh ha ka jingshisha bad, kum U Petors, kin len ïa U Trai Jisu Khrist. Shaphang kum kine ki jait briew, ka Baibl ka ong da kaba shai bha ba ki long kita kiba don ïa ka dur ka jinglong riewblei hynrei kiba len pat ïa ka bor jong ka. Kaei kaba kham phylla shuh shuh ka long ba, U Paul u pynlong ïa kane ka jingong ha kaba ïadei bad ki por bashistom jong ki sngi khadduh.

“Hynrei to tip ïa kane, ba ha ki sngi bakhadduh kin wan ki por bashitom. Namar ki briew kin long kiba ieit ïa lade, kiba ieit sbai, kiba kren sarong, kiba leh khraw, kiba kren sniew, ki bym kohnguh ïa la ki kmie ki kpa, kibym sngewnguh, kibym khuid, kiba khlem ieit ïa la ka kynja, kiba khlem map, kiba kren siar, kibym suidñiew, kiba runar, kibym ieit ïa kabab ha, ki nongdei lok, kiba hangamei, kiba leh meng, kiba ieit ïa ka jingsngewbha khamtam ban ïa kaba ki ieit ïa U Blei; kiba don ka dur ka jingriewblei, hynrei kiba la len ïa ka bor jong ka: na kine ruh tp phai noh.” (2 Timothi 3:1-5)

Halor kine ki jingong ba pynplie ïa ki jingsngewthuh jong ngi, kiba U Nongpynim U la kren shaphang ki jingjia jong ki sngi bakhadduh bad kumno ba kine ki ïasyriem bha bad ka jingtynjuh ba U Jisu U ïakynduh ha ki ïa bakhadduh jong ka ministry jong U ha kane ka pyrthei, nga shim ïa kane ka lad ban maham ïa ki nongpule jong ngi ba ka jingma bashisha ka dei ha ka lawei. To wat leit ai ba ngin shah pynsngewthuh bakla ne ban shah pynthame ba ki jingong ba la ong da “ki Khrist lamler” bad “ki nongïathuhlypa lamler” kiba ong ba ka lawei ka long kaba phyrnai bad kaba dap da ki jingkyrmen babha suda. Ka jingthmu u nongsuh baratbah ki mynsiem briew ka long ban buh ïa phi bad ïa nga na kaban long ki shipai U Khrist kiba khmih bad sharai. To wat leit ai ba ngin leh ïa kijuh ki jingbakla ba ki synran ki la leh, khamtam eh U Petros, da kaba kim shym la shah shkor ïa ki kyntien U Jisu ban khmih bad duwai ïoh ba ki hap noh ha ka jingpynshoi. Ha ka jingshisha, hadein ba U Khrist U la maham ïa ki ba “kin ïathut” namar jong U, U Petros bad baroh hi ki synran ki la kob da ka jingshitrhem bad ka jingsngew shngaiñ shaphang kumnno ba kin long kiba ïaineh haduh ka pud jong ka jingïap. Hynrei, ynda haba ka jingtynjuh bashisha ka la wan, baroh ki la shem ïa lade ba kim shym la lah ban ïakyhduh ïa ka jingtynjuh bad ki la len ïa U Trai namar ka jingbymngeit jong ki. Kane ka la long ka jingmih na ka jinglong jong ki synran ban buh ïa ka jingshaniah ha lade. Kim shym la sngewthuh ba ka jingma ka ap ïa ki. Kaei kaba mih na ka jingleh ne jingbymleh jong ki synran ka long ba ki la kloi ban phet rieh na ka jaka ba don ka thma. Namar kata, to wat leit ai ba ngin buh ïa ka jingshaniah jong ngi ha lade ne ha kano kano ka jingthmu bad jingtyrwa u briew, hynrei to ai ba ngin long kiba ïai neh ban bat skhem ïa ki jingkular ka ktien U Blei ba Un ïalam ïa ngi lynba ki khep baeh bad bajwat ka jong ka jingim.

Ka long kaei kaei kaba ngim lah ban len ba haba ngi ngi ïohi ïa kane ka jinglong jinman jong ka imlang sahlang jong ngi kumba ka ka long, ma ngi, ha ka jinglong briew ka jong ngi, ngi sngew kum ban kynran dien na kaban ïakynduh ïa ki nemsniew kaba ap ïa ngi ha ka lawei. Hynrei ngim long marwei ha kane. Sngewshngain ban tip ba ngi don ïa U Nongpynim Uba la ïaid lyngba ki jingïakynduh bad jingïashem kiba ïasyriem kum kita kiba ngi dang ïa ïaid lyngba ha kine ki sngi. Ka long kaba kham sngew ïoh mynsiem shuh shuh haba ngi tip ba ngi don U Nongpynim Uba lah ban “ïasngewlem bad ki jingtlot jong ngi.”

“Namar ngim don U Rangbah Lyngdoh ubym lah ban ïasngewlem bad ki jingtlot jong ngi; hynrei Uba la pynshoi ha kiei kiei baroh syriem ïa ngi, hynrei khlem pop.” (Hebru 4:15)

“Namar ha kaba ma U hi U la shah haba la pynshoi ïa U, U lah keiñ ban ïarap ïa kita kiba la pynshoi.” (Hebru 2:18)

Kumba ka jingma kam shym la don ha ka kper Gethsemane hynrei kaei kaba la wan jia hadein kato ka jingsuk ha ka kper, kumta ruh, katba ngi dang don ha kane ka ïa kaba suk, ka “kper Gethsemane” ka jong ngi, to ai ba ngi ruh, kum U Khrist, ngin dem ha la ki khohsiew bad duwai sha U Trai na ka bynta ka bor bad ka jingpyntngen khnang ba ngin lah ban ïakynduh ïa ki jingeh ba ap ïa ngi ha ka lawei. Ban ïa kaba ngi pynsyrwa ïa ka por jong ngi ha ka jingbeh thong ïa kiei kiei kibym ler kam bad ban wad lad wad lynti ban pynjai jai ïa ka erïong ba beh hapoh bad shabar jong ngi da kaba pynthame ïa lade ba ka jingkut ka dang jngai nangne ne da kaba ngi don ïa ka jingsngewshngain ba khlem nongrim ba ka jubab ïa kane ka jingpang khlam yn sa shem shen, pynban to ngin ïa khmih ïa la ki khmat ha Uta Uba long U Nongpylong bad Nongpynjanai ïa ka jingngeit jong ngi.

Ka jingïaleh pyrshah ka jingsheptieng la jop da U Nongpynim arhajar sngem mynshuwa ha Gethsemane. Ka bynta jong ngi ka long ban ngeit bad ban kam ïa kata ka jingjop kum ka jong ngi. Hynrei kane ka long kaba lah tang lada U Khrist U im hapoh jong ngi. Namar ka jingshongneh U Khrist ha ka dohnud, u bangeit um hap ban ïaid lyngba ka jingsheptieng kaba bat ïa kiba bun ki briew jong ka pyrthei ha kine ki sngi. Ka don ha kane ka jingïadei ka jingïateh kaba kham khlaiñ bad kaba kham jan kaba teh ïa u khun bynreiw bad U Blei ban ïa ka jingïateh kaba teh ïa ki shipara ha ka snam. Namar kane, nga kyntu kynpham ïa phi ba phin pdiang ïa kane ka jingim bad mad ïa ka jingsuk kaba palat ïa ka jingshemphang baroh.

******