Balei Ka Myntoi Ban Ithuh Ïa U Blei (Bynta II)

Ha ka bynta banyngkong jong kane ka jingpule, nga la kren halor ka jingdonkam ban ithuh ïa U Blei bad ba U Blei U sngewbha eh ban ïohi ba ki briew ki poi ban ïoh ïa ka jingithuh bajanai shaphang jong U. Nga la ktah ruh halor ka jingma ba ap ïa kito kiba kyntait ne kiba leh bym patiaw ban shim ïa ki lad ki lynti ban ithuh ïa U bad kumno ba U Soitan u pynthame ïa ka pyrthei baroh kawei ban ong ba kam long kaba lah ban ithuh mano Une U Blei.

Ha kane ka bynta jong ka jingthoh, nga kwah ban pyni mano ba long Une U Blei Uba ka Baibl ka ka jer kyrteng “U Blei jong U Abraham, U Isaak bad U Jakob.” Watla nga ban halor ka subjek kaba, kiba bun na phi kiba pule ïa ki jingsthoh jong ngi, phi la tip bha, nga khmih lynti ba phin dup lah ban ïoh katto katne ki jingsngewthuh bathymmai ha kaba ïadei bad kane ka phang.

Ki Abrahamic Religion

Shah ïa nga ban sdang da kaba ong ba ki ñiam kiba don jingïadei bad U Abraham kiba kynthup ïa ka ñiam Jiw (Judaism), ka ñiam Khristan bad ka ñiam Muslim ki ngeit ba don tang Uwei U Blei bad ki kyntait ïa ka jingsngewthuh ba don bun ki blei kiba synshar halor ka bneng salonsar (universe). Hynrei ka long kaba donkam ban ïathuh ba kine ki ñiam kim don kajuh ka jingsngewthuh shaphang U Blei. Kum ka nuksa, ka jingngeit jong ki Jiw shaphang U Blei ka ïapher na ki jong ka pythei Khristan namar ba ki Jiw ki ngeit ba U Kpa, bad tang ma U marwei, U long U Blei bad U don ïa U Khun bashisha jong U, Uba don ïa Jinglong Blei, ban phah sha ka pyrthei hynrei, ka jingngeit bapawnam jong ka ñiam Khristan ka hikai ba U Messiah Um long ‘U Khun’ ha ka jingmut bashshisha hynrei U don ka Jinglong Blei bad U long hi ma U, U Blei. Ka ñiam Muslim pat, ha kawei ka liang, ka shim ïa U Khrist tang kum uwei na ki nongïathuhlypa bad kam hikai ba U don ka Jinglong Blei ne ba U la don naduh bymjukut.

Phi lah ban sngewlynngoh balei ba nga la wanrah ïa kine ki jinghikai bad jingsngewthuh jong kine ki lai tylli ki jait ñiam. Ka daw ka long ba ka pyrthei Khristan ka long ka jingmilai jong kine lai ki jait jingngeit. Ki don napdeng jong ki kiba bat skhem ïa ka jinghikai ba ki Jiw ki don shaphang U Blei bad, ki don ruh kito kiba, kum ki Muslim, kim pdiang ba U Khrist U la long naduh bymjukut bad ba U don ka Jinglong Blei. Bad phim lah khlem da kynmaw ïa ka kynhun babun paid tam eh ha ka ñiam Khristan kaba ngeit ïa ka Lai-ha-Uwei, ka jingsngewthuh kaba la jan long kaba marpyrshah ïa ka jinghikai jong Ki Jiw bad ki Muslim hynrei watla katta ruh ki don katto katne ki jinghikai kiba long kumjuh kum kine ar (ki Jiw bad ki Muslim). Khlem da thew ïa kine ki jingïapher, baroh kine lai kynhun Khristan ki kam ba ki mane ïa U Blei jong U Abraham, U Isaak bad U Jakob. Te kino na kine kiba don ïa ka jingsngewthuh bajanai shaphang ka jingithuh (identity) U Blei? Kane ka dei kaei kaba ngi kwah ban peit hangne.

Ki Jinghikai U Paul

Ka Baibl ka kren shai ba don tang Uwei U Blei bad Une U long U Kpa. Kumno nga lah ban pynthikna ïa kane? Nga khot sngewbha ïa phi ba phin peit kaei kaba U Paul u ong ha ki nong Korinth shaphang ka jingbam ïa ki doh ba la ai kum ka jingkñia sha ki blei thaw.

“Shaphang kaba bam namar kata na kita kiei kiei ruh ba la kñia ha ki bleithaw, ngi tip ba u bleithaw um long ei ei ruh em ha ka pyrthei, bad ba ym don U Blei hynrei tang Uwei. (5) Namar la ki don te ïa kiba la khot ki blei, la ha bneng lane ha ka khyndew (kumba shisha don ki blei shibun, bad ki trai shibun), (6) hynrei ïa ngi don tang Uwei U Blei U Kpa, na Uba long kiei kiei baroh, bad ma ngi ha U; bad Uwei U Trai Uba U Jisu Khrist, da Uba long kiei kiei baroh, bad ma ngi da U.” (1 Korinth 8:4-6)

Ha kitei ki dkhot, U Paul u pyni ïa ka jingïapher hapdeng ka jingngeit jong ki Khristan bad ki nongmane bleithaw. Katba ki nongmane bleithaw ki ngeit ha ka jingdon jong bun ki blei, ki Khristan pat ki ngeit ba don tang Uwei U Blei (ki dkhot 4 bad 5). Bad U Paul, ha ka dkhot 6, u ïathuh ha ngi ha ki ktien ‘basuk bad bakdew thik ïa ka mat,’ ba Une U Blei U long U Kpa bad tang ma U hi. Ïa kane ka jingshisha la pynpaw shynna ha ki kyntien, “hynrei ïa ngi don tang Uwei U Blei U Kpa.”

U Tyllong bad U Lynti

Bad khnang ban kham pynskhem shuh shuh ïa kane ka jingong, U Paul u pyni ïa ka kyrdan kaba U Kpa U bat kum ka tyllong ne “na Uba long kiei kiei baroh” bad U ong ba U Khrist U long Uta Uba bat ïa ka kyrdan jong Ka Lad, “Ka Lynti” ne “da uba” kiei kiei baroh ki long. Ha kiwei pat ki kyntien, U Blei Uba U Kpa U long ka tyllong jong kiei kiei baroh. Kiei kiei baroh ki shem ïa ka jingsdang na U “la ki khet lane ki hima lane ki jingsynshar lane ki bor” (Kolossai 1:16) bad kine ki wan urlong lyngba U Jisu. Lada U Jisu U long hi ma U, U Blei, Un jin da la long hi ma U ka tyllong. Hynrei, “U Tyllong” Um lah ban long “U Lynti” bad ruh “U Lynti” Um lah ban long “U Tyllong.”

Ki kyntien U Paul ki pynrem ïa ka jinghikai Lai-ha-Uwei ba ong ba U Jisu Um shym la ïoh ei ei na U Kpa. Ka jingshisha ba U Jisu U long ka lynti ka pynpaw ïa ka jingshisha ba U ïoh pdaing ïa kiei kiei baroh na U Kpa (Mathaios 11:27; Ïoannis 3:35) kiba kynthup ïa ka bor (Mathaios 28:18; Ïoannis 5:27), ka jingim (Ïoannis 5:26) bad kiwei kiwei de kiba ma U pat U ai ha ki nongbud jong U.

Ka Jingpynpaw U Jisu Khrist

Ban artatien ïa ki ktien jong U Paul ka pyni ba ngi artatien ïa U Khrist hi keiñ naba U Paul U kyrshan ïa ki jinghikai jong u da ka sabut ba u pynpaw ha ka shithi jong u sha ki nong Galatia.

“Hynrei nga pyntip ha phi, ko para bangeit, shaphang kata ka gospel kaba nga la ïathuhkhana ma nga, ba kam long katba kum u briew. Naba ngam shym la pdiang ïa ka na u briew, lymne ym shym la hikai ïa nga ha ka, hynrei ka la wan ha nga da ka jingpynpaw U Jisu Khrist.” (Galatia 1:11,12)

Lada ka jingïalap U Paul la pynpaw ha u da U Jisu Khrist hi, ngi long kiei kiban buh jingkylli ne artatien ïa ka jingskhem jong ka? Bad Une Ujuh U Jisu Khrist Uba pynpaw ïa ka jingshisha ha U Paul ruh, U la pynbna ba Uta Uwei U Blei U long U Kpa.

“Ïa kine kiei kiei U Jisu U la kren; bad U la khmied ïa la ki khmat sha bneng, bad U la ong, Ko Kpa, … kane te ka long ka jingim bymjukut, ba kin ïoh ithuh ïa Me U Blei Uba shisha tang ma Me hi.” (Ïoannis 17:1-3)

Ka Jingngeit Ki Jiw

Kane ka jingpynpaw jong U Jisu shaphang U Kpa ka dei kajuh ka jingngeit kaba ki Jiw ruh ki bat. Ha bun ki por, ngi shem ba ka jaid bynriew Jiw ka ong da kaba shai ba ka pdiang bad pynbna ba U Blei U jong ki U long U Kpa.

“Ynda kumta ki [Jiw] ki la ïathuh ha [U Jisu], Ym shym la kha ïa ngi da kaba klim; ngi don Uwei U Kpa, Uba U Blei keiñ.” (Ïoannis 8:41)

“U Jisu U la ïathuh, Lada Nga pyndon burom ïa lade, ka burom jong Nga kam long ei ei ruh em; U Kpa jong Nga U long Uba pyndon burom ïa Nga: ïa Uba phi ong ba U long U Blei jong phi.” (Ïoannis 8:54)

Kine ar ki dkhot ki long ki jingsot na ka jingïakren kaba U Jisu U la don bad ki Jiw ha ka templ. Ki Jiw ki ong ba ki shim ïa U Kpa ba U long U Blei jong ki bad khadlai dkhot hadien, U Jisu U pynskhem ïa kane ka jingshisha. Hadien katto katne snem, U Saul, U Pharisi uba la bna nam da ki nongbud U Jisu kum uta u nongpynshitom ïa ka Lynti, ba watla hadien habud u poi ban long Khristan bad ïa ka kyrteng jong u ruh la pynkylla sha U Paul ruh, hynrei u khlem shym la pynkylla ïa ka jingsngewthuh ka jong u shaphang U Blei. Kane ka long kaei kaba u la thoh sha ki parabangeit ha Ephesus shaphang U Blei jong ka Baibl.

“Don… Uwei U Blei bad U Kpa ïa baroh, Uba halor baroh, bad lyngba ïa baroh, bad ha baroh.” (Ephesus 4:4-6)

Ha khmih ki ktien u apostol, u ong da kaba shai ba don tang Uwei U Blei bad Une U Blei U long U Blei bad U Kpa jong baroh. Ka ktien “baroh” hangne ka kynthup ïa Ki Jiw bad ki Jentil naba kine ki long ki briew kiba long shibynta bad ka balang Khristan ha ki ïa banyngkong eh.

U Jisu Ruh U Don Blei!!!

Ka long kaba pynkyndit bynriew, ba U Jisu U phla ba U Kpa U long ruh U Blei jong U! Peit ïa ki kyntien kiba U Jisu U kren ha ka Mari Magdala katto katne por hadien ba ka shem ba ka jingtep ha kaba la tep ïa ka met U Jisu ka la thylli.

“U Jisu U la ong ha ka, To wat ktah ïa Nga; namar Ngam pat leit kiew sha la U Kpa: hynrei to khie leit sha ki para jong Nga, bad to ong ha ki, Ngan sa leit kiew sha U Kpa jong nga, bad U Kpa jong phi, bad U Blei jong nga, bad U Blei jong phi.” (Ïoannis 20:17)

Sa shisien biang, bun snem hadien ka jingmihpat ka jong U, U Jisu, lyngba u synran bad u apostol baïaineh u jong U, U Ïoannis, U shym ïa U Kpa kum U Blei jong U.

“Uta uba jop, Ngan pynlong u rijied ïa u ha ka ïing U Blei jong Nga, te Un ym mih noh shabar: bad Ngan thoh halor jong u ïa ka kyrteng U Blei jong Nga, bad ïa ka kyrteng jong kata ka nongbah U Blei jong Nga, ka Jerusalem bathymmai, kaba wan hiar na bneng na U Blei jong Nga, bad ïa kata ka kyrteng jong Nga bathymmai.” (Jingpynpaw 3:12)

Ha Jingpynpaw 14:1, ngi shem ïa ki 144,000 ba kin don ïa ka kyrteng jong U Kpa ba la thoh ha ki shyllang mat jong ki.

“Te nga la ïohi, bad ha khmih, U Khun Langbrot u ïeng halor u lum Seïon bad lem bad U (U Khun Langbrot) ruh shispah sawphew saw hajar ngut, kiba don kata ka kyrteng jong U, bad ka kyrteng U Kpa jong U, ïa kaba la thoh halor ka shyllangmat jong ki.” (Jingpynpaw 14:1)

Sa kawei de ka sabut lah ban shem na ka rukom ba kita kiba long apostol lem bad U Ïoannis ha ka jingngeit, U Paul bad U Petros, ki sdang ïa ki shithi jong ki.

“Long ba la kyrkhu ïa U Blei bad U Kpa U Jisu Khrist Uba U Trai jong ngi, Uba la kyrkhu ïa ngi da ki jingkyrkhu bakynja mynsiem baroh ha ki jaka bneng ha U Khrist.” (Ephesos 1:3)

“Ngi ainguh ïa U Blei U Kpa jong U Jisu Khrist Uba U Trai jong ngi, da kaba duwai ha la ka sngi na ka bynta jong phi.” (Kolossai 1:3)

“Ka jingkyrkhu ïa U Blei bad ïa U Kpa U Jisu Khrist Uba U Trai jong ngi, Uba katba kum ka jingisynei kaba khraw jong U U la pynkha arsien ïa ngi sha ka jingkyrmen kaba im, da ka jingmihpat U Jisu Khrist na kiba ïap.” (1 Petros 1:3)

Na ki sabut baskhem kiba la pynpaw hangne, ym da donkam shuh ban da batai ba U Jisu U kren ïa U Kpa Uba ha bneng haba U kyang, “U Blei jong Nga, U Blei jong Nga, balei ba Me la iehnoh ïa Nga?” (Mathaios 27:46)

Haduh kane ka bynta, ki jinghikai jong U Khrist bad ki apostol jong ka balang ha ka ïa banyngkong ka kren pyshah ïa ka jingsngewthuh jong kiba bun na ki Khristan ha kine ki sngi. Lada ngi kam ba ngi long ki nongbud U Khrist, kumno keiñ ba ngi dang lah ban bat skhem ïa ka jingong ba U Blei U long U Lai-ha-Uwei? U Blei jong ka Biabl U long, khlem kano kano ka jingbakla, U Blei jong U Jisu. Te, hangno ba ka pyrthei Khristan ka dei ban ïeng halor kane ka phang? Hato ka dei mo ïa ka ba kan pynïasoh ïa lade bad U Jisu lem bad ki apostol jong U ne ba kan pynïasoh ïa lade bad ka jingneit bapawnam ba la pynshong nongrim halor ka jingpyrkhat bad jingbatai briew?

Ka Nongrim Jong Ka Jinglong Blei U Khrist

Ha kane ka bynta, lah ban don napdeng jong phi kiban kylli, “Lada U Jisu U don U Blei, te balei ba ki ktien basdang jong ka gospel U Ïoannis ki ong ba U long U Blei?” Ka jubab ïa kane ka jingkylli ka don ha kawei pat ka jinglong jong U Blei ba ka pyrthei Khristan ka kheiñ ba ka long ka jingijli. Kat kum ka jingngeit ba pawnam jong ka pyrthei Khristan, kam ngeit bad hikai ba U Blei da shisha U lah ban kha khun. Ka ñiam Muslim ruh ka don ïa kane ka juh ka jingsngewthuh shaphang U Blei. Namarkata, U Khrist Um lah satia ban long shisha U Khun U Blei. Ki don lei kiba ong ba lada ka long kaba shisha ba U Blei U don U Khun, te Un jin da hap ban don ka lok ruh. Ki briew kiba ong ïa kine kiei kiei ki len ïa ka jinglah bad ka bor jong U Blei ban leh ïa baroh kiei kiei. Hynrei, ka ktien U Blei ka ong ha ngi ba ki Jiw ki ïit ïa ki lad ki lynti ban pynïap ïa U Jisu namar kaei kaba U pynbna shaphang lade.

“Namar kata te kita ki Jiw ki la nang ïawad dong ïa kaban pynïap noh ïa U, … ba U la ong ba U Blei U long U Kpa jong U hi, U da leh ïa lade marryngkat bad U Blei.” (Ïoannis 5:18)

“Ïa Uta Uba U Kpa U la pynkyntang, bad ba U la phah sha ka pyrthei, phi phi ong, Me kren beiñ Blei; namar ba Nga la ong, Nga long U Khun U Blei?” (Ïoannis 10:36)

“Kita ki Jiw ki la ïathuh ha u, Ngi ngi don ka hukum, bad da ka hukum jong ngi ka dei ïa U ban ïap, namar U la leh Khun U Blei ïa lade.” (Ïoannis 19:7)

Lada don uno uno uba kloi ban pule bniah ïa kitei ki dkhot haneng, un shem ïa ka jinglong jingman baphylla bha kaba trei kam hangne. Ki Jiw ruh ki kam ba ki don ïa U Blei kum U Kpa jong ki. Ha kiwei pat ki kyntien, ki kheiñ ïa lade ba ki long ki khun shynrang bad khun kynthei jong U Blei. Kam shym la don kano kano ka jingsniew ne ka pop lada uno uno ruh u ong ba u long u khun U Blei. Hyrnei kine ki juh hi ki briew (Ki Jiw) kiba kloi ban kam ba ki long ki khun U Blei, ki la kynnoh ba U Jisu pat U la kren beiñ Blei bad ki la pyrshang ban pynïap ïa U na ka daw ba U la leh ïa kajuh hi ka “kam basniew” ba kine ki briew da lade hi ki la leh. Ka la long kumne namar ba mynba U Jisu U pynbna ba U long U Khun U Blei, U mut ban ong ba U long U Khun ha ka jinglong ba kyrpang, kaba pynlong ïa U marryngkat bad U Blei. Ym don uno uno u jingthaw uba long u khun U Blei baim ha kane kajuh ka rukom ba U Jisu U la ju long bad ba U dang ïai bteng ban long haduh kine ki sngi.

Ha Ïoannis ka lynnong 8 la buh jingthoh ïa ka jingjia ha kaba U Jisu U la ïakren bad ki Jiw ha ka templ ha kaba U la ban jur halor ka jingshisha ba U dei ma U Uta U Messiah. Ki Jiw ki don kumne ban ong kum ka jubab ïa ka jingkam ka jong U:

“Ynda kumta ki la ïathuh ha u, Ym shym la kha ïa ngi da kaba klim; ngi don Uwei U Kpa, Uba U Blei.” (Ïoannis 8:41)

Ka long kaba shai bha ba ki Jiw ki kheiñ ïa lade ba ki long ki khun U Blei. Ki la ban jur bha ba U Jisu ruh U long u briew Uba kum ma ki hi. Namar kata, ki la kren siat shaphang U Jisu na ka daw ka rukom kha ka jong U. Ha kiwei pat ki kyntien, ha ki, U long hi tang u khun jong U Joseph bad ka Mari. Kum ka jingpynkylla ktien ïa ka jingong jong ki, kine ki long ki kyntien U Jisu:

“U Jisu U la ïathuh ha ki, Lada U Blei U la long U Kpa jong phi, phin da la ieit ïa Nga, namar na U Blei nga la mih noh bad Nga la wan; namar na lade hi ruh Ngam shym la wan, hynrei la phah ma U ïa Nga.” (Ïoannis 8:42)

Ban shu batai ha ki kyntien kiba suk, U Jisu U la ong ha ki, “Te phi ong ba Nga hiar pateng na ka laiñ U Joseph? Ka jingshisha ka long ba, Nga long U Khun U Blei naba ‘na U Blei nga la mih noh.’ Ha kiwei pat ki kyntien, U Kpa hi U la kha ïa Nga!”

U Jisu U la bteng shuh shuh ban ong ha ka dkhot 58 jong ka juh hi ka lynnong ba U la don naduh shuwa ba U Abraham un don. Ïa U Jiw uba im ha ka spah snem banyngkong, don tang uwei u briew uba don ka hok ban kren ïa kum kine ki jait kyntien bad uta u long U Messiah Uba ki ïa ap khmih ba Un wan. Bad ha ka dkhot babud pat, ka dkhot 59, ki Jiw kiba la ïohsngew ïa kaei kaba U la kren, ki la tam ïa ki maw ban lynthem maw ïa U.

Ban shu kren lyngkot, U Blei jong ka Baibl U don ïa U Khun bashisha ban phah. U Jisu Um long U Khun tang kum ka jingkren pharshi ne U Khun namar ïa U la pynpun da U Mynsiem bad la kha da ka Mari. Ka jinglong khun jong U ka long na bymjukut sha bymjukut. U Jisu U long U Khun U Blei naduh shuwa ba ïa kaei kaei ruh la thaw bad pynlong.

“Da U la long kiei kiei baroh; bad khlem ma U khlem shym la long kaei kaei ruh kaba la long.” (Ïoannis 1:3)

Namar kata, la ju don ka por ha kaba U Blei U la don tang marwei bad hashuwa ka jingthaw bad jingpylong ïa kaei kaei, U la pynkha shuwa ïa U Khun. U Jisu, hapoh ka kyrteng jong ka jingstad, U la pynbna kumne lyngba U Solomon:

“U Trai U la pynïoh ïa nga ha ka jingsdang ka lynti jong U, mynshuwa ki kam jong u mynbarim. La pynïeng ïa nga naduh bymjukut, naduh ka jingsdang, habym pat la long ka khyndew. Mynba ym pat la don ki jingjylliew, ïa nga la kha; mynba ym pat la don ki pukri kiba shlei da ka um. Mynshuwa bym pat thung ïa ki lum bah, shuwa ïa ki lum rit ïa nga la kha: katba Um pat thaw ïa ka khyndew, lymne ïa ki lyngkha, lymne ïa ka jingsdang ka dewmet jong ka khyndew. Mynba U la pynskhem ïa ki bneng, nga la don hangta: mynba U la buh ïa ka dur pyllun halor ka khmat ka jingjylliew: mynba U la pynskhem ïa ka suiñ bneng: mynba ki pukri ka jingjylliew ki la man khlaiñ: mynba U la buh ha ka duriaw ïa la ka pud, ba ki um kin ym ryngkang ïa ka hukum jong U: mynba U la pyn-thikna ïa ki nongrim jong ka khyndew: hangta nga la don hajan jong U, kum u rangbah nongtei: bad nga la long ka jingsngewbha jong U ha la ka sngi, nga da leh kmen barobor ha khmat jong U.” (Proberb 8:22-30)

U Trai U long U Kpa Uba la kha ïa Ka Jingstad, kaba long U Jisu, hashuwa ba kaei kaei kan urlong. Une Khun ïa Uba U Blei U la kha U don ruh ïa ka juh ka Jinglong Blei kaba marryngkat bad U Blei. (Kolossai 1:19; 2:9). Dei kane keiñ ba pynlong ïa Une U Ktien uba kynja Blei ne U Blei. Hynrei ha kajuh ka por, Um long ma U Uta U Blei hynrei U Blei ha ka jinglong tynrai. Kane ka pynduh pyndam noh ïa ka jingngeit thala kaba len ba U Jisu Um don ka Jinglong Blei bad ba Um shym long naduh bymjukut.

Bad khadduh khadwai, ban buh ïa kane ka mat ha kaba ïadei bad ka jingpule ka jong ngi, ka Baibl ka pynpaw ba U Blei jong U Abraham, U Isaak bad U Jakob U la phah ha ngi ïa U Khun jong U bad ka kyrteng jong U ka long U Jisu Khrist bad U la pyndon burom ruh ïa U.

“U Blei U Abraham bad U Isaak bad U Jakob, U Blei ki kpa jong ngi, U la pyndon burom ïa U Khun jong U U Jisu, ïa Uba phi la aiti noh, bad phi la len ha khmat U Pilat, mynba U la thmu ban pyllait noh ïa U.” (Ki Kam 3:13)

Une U long Uta U Blei ba ki apostol bad ka balang ha ki ïa banyngkong ki la ithuh. Nga da kmen shisha ba nga la poi ban ithuh ïa Une U Blei bad nga ngeit ba maphi ruh phi kmen. Hynrei kito na phi pat kiba ym pat tip kaei ban ngeit ne, kibym pat shym la shim ïa ka rai aïu ban ngeit ne, kiba la rai kut jingmut ban ym ngeit satia ïa kaei kaba la thoh hangne, nga shim ïa kane ka lad ban sot ïa ki kyntien U Joshua kiba ong:

“Bad lada kam idei ïa phi ban shakri ïa U Trai, to jied phi ha kane ka sngi ïano phin shakri; … hynrei ma nga bad ka ïing jong nga ngin shakri ïa U Trai.” (Joshua 24:15)

******