Ka Briew Bad U Symbai Jong Ka

Jenesis 3:14,15 “Hadein kata U Trai U Blei u la ong ha uta u bseiñ, … Bad ïa ka jingshun ruh ngan buh hapdeng jong me bad kata ka briew, bad hapdeng u symbai jong me bad u symbai jong ka; u symbai jong ka un pynlwet ïa ka khleih jong me bad me men pynlwet ïa ka khongdongjat jong u.”

Kane ka dkhot haneng ka long ka jingïathuhlypa kaba la pynbna da U Blei, hadien ka jinghap noh jong u briew, shaphang uta u “symbai” ba la kular uba dei ban jop noh thiaw ïa U Soitan. Kane ruh ka long ka sien kaba nyngkong eh ha ka Baibl ba ngi shem ïa ka jingkren shaphang ka briew bad u symbai jong ka. Haba ngi shim ïa ka bynta kaba hashuwa bad kaba bud ïa katei ka dkhot bad ruh ïa ki nongsngap ha kiba U Blei U la jied ban kren ïa kitei ki kyntien, ka i kumba “ka briew” ka thew thik ïa Ka Im. Hynrei Ka Im ka khlem shym la kha ïa u “symbai” wat la ma ka lem bad u tnga jong ka ki la thrang eh ba kan long kumta, khmatam eh hadien ba ki la sakhi ïa ka jingijli jong ka pop. Ki don pat katto katne kiba ong ba kane “ka briew” ka dei ka Mary. Hynrei, watla kam pher eh kaei ne kumno kiwei pat ki briew ki ngeit halor kane ka phang, nga hi nga khot sngewbha ïa ki nongpule jong ngi ba kin peit ïa kane ka phang na ka jingsngewthuh ba kham jylliew.

Kum ka jingsdang, ki kyntien kiba la mih na U Blei ki don ïa ka jingkit jingmut ba kynja mynsiem ha ki. Wat ka i, ha kaba sdang, ba U Blei U kren ïa u bseiñ, hynrei ka jingshisha ka long ba U kren ïa U Soitan hi. Ha ka jingshisha, ka Baibl ka ithuh ïa U Soitan kum “uta u bseiñ tymmen ïa uba la khot u Ksuid, bad u Soitan.” (Jingpynpaw 12:9). Sa kawei ka jinglong ba kynja mynsiem jong kane ka khubor lah ban shem ha kine ki kyntien, “un pynlwet ïa ka khleih jong me bad me men pynlwet ïa ka khongdongjat jong u.” Ka jingpynlwet ïa ka khlieh ka long kawei pat ka rukom ong ban pynmut ba u symbai un pynurlong ïa ka jingmong kaba shyrkhei haduh katta katta ha U Soitan kaban wanrah ïa ka jingïap ka jong u. Ka jingpynlwet ïa ka khongdonjat pat, ha kawei pat ka liang, ka kdew ïa ka jingmong kaba lah ban wanrah ïa ka jingpang bashyrkhei, hynrei kam long kaba jylliew haduh katta katta haduh ba kan da lah ban jop ïa u nonglehpyrshah. Ha kajuh hi ka rukom, ki kyntien “ka briew” bad “u symbai” ha kane ka jingïathuhlypa ki don ïa ki jingkit jingmut bajylliew sha lyndet jong ki.

Ngin ïapeit shuwa ïa ka jingkit jingmut jong “u symbai.” Jam shakhmat sha ka por U Abraham, ngi shem sa kawei ka jingjia ha kaba U Blei sa shisien pat u pynskhem ïa ka jingkular ne ka jingteh jutang ba U pynlong ha ka kper Eden lem bad ka jingkdew bakyrpang shaphang “u symbai.” Hynrei ha kane ka kynti pat uta “u symbai” u dei ban wan na ki jaiñ pannpoh jong u briew, ym ka briew, uba long U Abraham ha kane ka khep.

Jenesis 22:18 “Bad ha u symbai jong me ki jaid bynriew baorh jong ka pyrthei kin ïapynkyrkhu ïa lade; naba me la kohnguh ïa ka ktien jong nga.”

Haba peit biang ïa kane ka jingïathuhlupa, phi lah ban don ka jingsngewthuh ba “u symbai” hangne u kdew ïa ki pateng bynriew U Abraham, khamtam eh ki Jiw. Hynrei, ka jingkhmih bniah ïa ka kiten U Blei ka pynpaw ïa ka jingshisha shaphang une “u symbai.”

Galatia 3:16 “Te ha U Abraham la kren ïa kita ki jingkular, bad ha u symbai jong u; um ong, Bad ha ki symbai kumba shaphang kiba bun, hynrei kumba tang shaphang uwei, Bad ha u symbai jong me, uba long U Khrist.”

Hangne, u apostol Paul u kren shaphang ka jingkular kaba la pynlong bad U Abraham kaba U Mynsiem Bakhuid u la ïalam ïa une u apostol ban sngewthuh ïa ka jingmut bashisha jong ka khubor shaphang “u symbai.” Namar kata, “u symbai” u long U Khrist.

Mynta ngi sah sa tang kawei ka nongshymbynta ha ka jingïaleh bakhraw, kaba long “ka briew.” Mynta ka long kaba shai ba “ka briew” kam thew eh ïa ka kynthei briew, watla ka Mari ka long ka jingpyndep kaba shibynta jong kane ka jingïathuhlypa. Ban sngewthuh ïa kane ka mat, ngi dei ban tip bad sngewthuh shuwa ba katto katne ki jingshisha la nang pynlang halor kane ka jingïathuhlypa kaba la ai nyngkong eh ha ka kper Eden. Balei ba U Blei U la jied ban leh ïa kane? Nga lah ban pyrkhat da kumno kumno ruh lai tylli ki daw balei ba U Blei U leh ïa kane. Ka daw banyngkong ka long ba U kwah ban ïai pynkynmaw ïa ki briew jong U na kawei ka por sha kawei pat ba U khlem pat shym la kynran dien na ka jingkular ka jong U, bad da kaba leh kumne U ngang ïai pynkhie im ruh ïa ka jingkyrmen jong ka jingpynim. Kaba ar, khnang ban weng lut ïa ki jingsngewthuh babakla, ki jingsuh buit bad ki jingithuh bakala kiba la ban don ha kaba ïadei bad ka jingkha jong U Khrist, U Blei u la nang ai shuh shuh ki jingshisha kiba bniah bad kiba suk ban sngewthuh. Hynrei ka daw kaba lai bad kaba khadduh, kaba nga ñiew ba ka long kaba kongsan tam eh na kine ki lai tylli ki daw, ka long ba U Blei U kwah ban pynpaw ïa ka jingithuh ba shisha jong “ka briew.” Dei halor kane ka mat ba nga kwah ban ngam kham jylliew.

Ka jutang kaba U Blei U la lah pynlong bad U Abraham, la pynlong ruh lem bad u khun jong u, U Issak (Jenesis 17:21), bad u khun ksiew jong u, U Jakob. Ngi tip ruh ba U Jakob u don khadar ngut ki khun shynrang kiba ki pateng bynriew jong ki ki pynlong ïa ki kahdar jait ki paid Israel. Napdeng kine ki jait, U Blei U la jied ban pyndep ïa ka jutang lyngba ka jait Judah.

Isaiah 65:9 “Te ngan pynmih u symbai na U Jakob, bad na U Judah u nongïoh kynti ïa ki lum jong nga: uba la jied jong nga ruh un ïoh kynti ïa ka, bad ki shakri jong nga ruh kin shong sah hangta.”

U Blei U la nang ïai pynshai shuh shuh ba U Messiah Un hiar pateng na ka ïing ki syiem, kaba long ka jong u syiem Dabid. U Blei U la jied ban pynsawa kane ka jingshisha ha ki shkor jong U Dabid hi ïa kaba U Dabid u la pynpaw shynna ha ki jingrwai Salm ki jong u.

Salm 89:3,4 “Nga la teh ïa ka jutang bad uba la jied jong nga, nga la smai ha U Dabid u shakri jong nga; ïa u symbai jong me ngan pynskhem junom, bad ngan tei ïa ka khet jong me pateng ïa pateng bynriew baroh.”

Ha ka sngi Pentakos, hadien ka jingwan hap U Mynsiem, U Petros ha ka jingïalap ka jong u, u la pynthikna ba u briew, Uba U Jisu Khrist, Uba ki Jiw ki la rai pynrem sha ka jingïap U long U nonghiar pateng jong u syiem ka hima Israel.

Ki Kam 2:29,30 “Ko para, nga lah ban ong shynna ha phi shaphang U Dabid u kthaw tymmen, ba u la ïap noh bad ba la tep noh ïa u, bad ka jingtep jong u ka don bad ngi haduh kane ka sngi. Namar kata ba u long u nongïathuhlypa, bad ba u tip ba U Blei U la lah kular da ka jingsmai ha u, ba na u soh ka syngkai jong u, ha ka dur ka jong ka doh, un pynmih ïa [U Khrist] uban shong ha ka khet ka jong u.” [KJV Bible].

Namar kata, ha kaba ïadei bad ka jingwan long briew ka jong U, U Jisu U la hiar pateng na kawei ka pateng kaba ka jingsdang ka jong ka ka long na U Adam. U Lukas u kren shai halor kane ka mat ha Lukas ka lynnong kaba lai ha kaba u buh jingthoh ïa ka jinghiar pateng ka jong U Khrist. U Lukas u leh ïa kane ym tang namar ba u kwah ban pynthikna ba U Khrist U wan ha ka doh hynrei ka jingthmu bakongsan jong u ka long ban pynsngewthuh shai ïa ka jingshisha ba U Blei U don ïa ki briew ha kane ka sla pyrthei bad U la pyndonkam ïa ki kum ka lynti ban pynurlong ïa ka jingwan jong U Messiah. Kine ki briew ki long kata “ka briew” kaba la kren ha Jenesis 3:15. Hynrei, nga shu kwah ban ban shai halor kawei ka mat ba watla ki kyrteng ba la jer ha ka kitab U Lukas, babun na ki, ki long tang ki shynrang, ki kyntei ruh, khamtam eh ki tnga jong kine ki shynrang, ki long shibynta jong kane ka kynhun. Ka daw ba U Lukas u la jied ban ym jer kyrteng ïa baroh ki kynthei ka long namar ba ka jingkheiñ pateng, katkum ka jingbuh jong U Blei, ka dei na ka liang u kpa. Kawei pat ka daw ka long na ka liang jong ka jingkren lyngkot bad ka jingthikna bajanai. Namar kata nga ngeit ba ki don sa kiwei kiwei de ki briew, shynrang bad kynthei, kiba kynthup lang hapoh kane “ka briew” hynrei ym khlem shym la buh jingthoh ïa ki ha ka jingjer kyrteng jong U Lukas bad U Mathaios. Ka lynnong bakhadwei jong ka shithi sha ki Hebru ka ai ïa ngi ïa ka jingjer kyrteng kaba kham pura jong “ka briew.”

Ha kaba khmih bniah ïa kane ka kynhun, ngin shem ba ki pynpaw ïa kawei ka jinglong. Kine ki briew ki paw shynna kum kita kiba ïaineh jong U Blei hapdeng ka jingbymngeit Blei kaba ker sawdong ïa ki. Ha kiwei pat ki kyntien, “ka kynthei” ka long ka balang jong U Blei, ka kynhun briew kaba shaniah ha U Blei bad kaba ïaineh skhem bad U ha ki khep bakmen bad bajwat. Nga ong ïa kane da ka jingsngewshlur kaba skhem haduh katta katta naba ka briew hi ha ka Baibl ka ïeng pharshi ïa ka balang. Ngi pule ïa kane ha ka shithi U Paul sha ki nong Ephesus ha kaba u pynïasoh ïa ka jingïadei kaba don hapdeng u tnga bad ka tnga lem bad ka jingïadei kaba don hapdeng U Khrist bad ka balang jong U.

Ephesus 5:23 “Naba u tnga u long u khlieh jong ka tnga, kumba U Khrist ruh U long U Khlieh jong ka balang, haba u long hi U Nongpynim ïa ka met.”

Sa kawei ka sabut ban pynshisha ïa kane ka jinghikai lah ban shem ha ka kitab Jingpynpaw ka lynnong bakhadar ha kaba ngi shem ïa ka jingbatai shaphang ka briew kaba kup da ka sngi, kaba phong ha ka khlieh jong ka ïa ka pansngiat kaba don khadar tylli ki khlur bad u bnai u don hapoh ka kjat jong ka. Ka la pun ruh ïa u khunlung ïa uba ka la dei ban kha. Sa shisien pat, kane ka briew ha kane ka lynnong jong ka kitab Jingpynpaw ka ïeng ïa ka balang U Blei.

Jingpynpaw 12:1,2 “Bad la ïohi ïa ka dak khyllah bakhraw ha bneng; ka briew kaba la kup da ka sngi, bad u bnai hapoh ki kjat jong ka, bad halor ka khlieh jong ka ka pansngiat da ki kadar ki khlu; bad ka la punkhun, bad ka la kyang jam haba ka suh khun, bad haba ka pang shitom ban kha khun.”

U khunlung uba kane ka briew ka la pun u long U Jisu Khrist naba ha ka dkhot basan, ka ong ba une u khunlung, hadien ba la dep kha, u shah rong noh sha bneng, sha U Blei bad sha ka khet jong U. Dei ha kane ka lynnong ba ngi shem ïa ka jingbatai bakham baniah shaphang kumno ba ka balang U Blei ka dei ban long. Hangne, ka balang U Blei la pynïasyriem kum ka jingpdem pylleng kaba ka pynkha ïa Une U Khunlung. Ki jingkylli kiba wan ha khmat jong ngi mynta ki long: Kino na ki balang Khristan bapher bapher kiba don mynta, ki don ha ka por ba la kha ïa U Khrist? Hato ka ñiam Khristan ruh la seng naduh ka jingkha ïa U Khrist? Ka jubab ïa kine ki jingkylli ka long “Em.”

Bad ruh, ka kitab Jingpynpaw ka long, kaba bun hi, ka kitab kaba pynpaw ïa ka jingshisha ha ka dur jong ki dak ki shin. Te ka sngi bad u bnai ki don ka jingmut sha lyndet jong ki. Haba U Blei U pyni ba ka briew ka kup da ka sngi, ka mut ba ka kup da ka hok U Khrist. Ka jingpynthikna ïa kane ka mat lah ban shem ha ka kitab U Malakhi ha kaba U Khrist la khot kyrteng ïa U “ka sngi jong ka hok.”

Malakhi 4:2 “Hynrei ha phi kiba sheptieng ïa ka kyrteng jong nga kan mih ka sngi ka hok bad ka jingpynkhiah ha ki thapniang jong ka; bad phin ïohi mih shabar, bad phin rynsied kum ki khun masi ba bsa ha ïing.”

Kane ka hok la pynpaw teng teng kum ka jaiñkup balieh. Kane ka ïahap sur bad ka jingkhot kyrpad jong U Khrist ïa ka balang Lodikaïa ba kadei ban ïoh na U ïa ka jaiñkup balieh kaba lah ban tap ïa ka jinglyngkhuit jong ka. (Jingpynpaw 3:18). Kane ka jingkup ka da ïa ka jinglehraiñ ne ka jinglyngkhuit kaba mih na ka daw jong ki pop ba ki briew ki leh. Te haba uno uno u ïeng ha khmat ka ïing bishar, ïa u yn ym shem uba duna naba ka hok U Khrist ka pyndap ïa U. Dei kane ka daw ba U Paul u ong, “Ha [U Khrist] la pyndap ïa phi.” (Kolossai 2:10). Hynrei kane ka lah ban urlong tang lada ngi ai lad ïa U Khrist ba Un im hapoh ki dohnuh jong ngi. Ha kane ka rukom, ki met jong ngi ki lah ban long shisha ka templ U Blei. Bad sa shisien pat, kumba U Paul u ong, bad nga sngewtynnad ban sot ïa kane ka dkhot, “U Khrist ha phi ka jingkyrmen ka burom.” (Kolossai 1:27).

Lehse phi lah ban kylli, “Kumno pat shaphang kito ki briew kiba la ïap noh shuwa ba U Jisu Un ïoh ka lad ban ai ïa ka jingim bahok ka jong U ha ki?” Watla kane ka long ka subjek kaba jrong, hynrei na ka bynta ka jinglyngkot jong ka por ngan shu ong ba kam dei kaei kaba kine ki breiw ki leh hynrei kaei kaba U Khrist U leh na ka bynta jong ki kaban sa pynim ïa ki. Hynrei, ha kajuh ka por, ym baroh kiba im ha ka ïa jong ka testamen kaba rim kin ïoh ïa ka jingim bymjukut namar kumba nga la ong mynne, ba don tang katto katne ngut ki briew kiba ïaineh bad U Blei na ka daw ka jingngeit ka jong ki ha U. Namar kata, ka jingngeit bad U Khirst ki long ka jubab. Kam long ka jinglyngngoh ba ka Baibl ka ong ba ïa ngi la pynim da ka jingaiei lyngba ka jingngeit ha U Jisu Khrist. U briew uba ngim da tip eh hynrei uba pawnam ha ka Baibl uba ïahap bad ka jingbatai jong kine ki kynhun briew u long u nongtuh ha ka diengphna. Ka jingngeit ka jong u ha U Khrist ka la biang ban pynïoh ïa u ïa ka jingim bymjukut.

Ngin ïaphai biang sah Jingpynpaw 12. Kumba u bnai u phalang ïa ka jingshai jong ka sngi, ha ka rukom kaba ïashyriem, ki briew U Blei kin phalang ïa ka jinglong jong U Khrist naba U Khrist U im shisha hapoh jong ki. Kane ka long ka jingmut jong u bnai uba don hapoh ka kjat jong kane ka briew.

Hynrei, ka don sa kawei ka jingmut jong ka sngi bad u bnai. Hadien ka jinghap noh jong u briew, U Blei U la ong ïa ka balang ka jong U ba ka dei ban sumar ïa ka jinglehñiam jong ka jingkñia ïa u khun langbrot ba khlem thoh bria kum ka jingainguh sha U Blei. Ka jngthmu jong kane ka jinglehñiam ka la dei ban phalang ïa ka jingïap jong U Khrist kum “U Khun Langbrot jong U Blei” ha ka diengphna. Kito kiba, kum U Kaiñ, kibym shym la ïohi ïa ka jingkongsan jong kane ka rukom mane Blei ki la rai ban thaw da kawei ka rukom ban pyndep ïa kane ka kam ne ki la jied ban kyntait noh shishyndon ban kohnguh ïa ka hukum jong U Blei. Ki jinglehñiam jong ki Jiw, ka templ bad ki jinglehñiam kiba ïa don bynta bad ka ki long ki syrngiew ne ki jingphalang kiba kdew sha U Khrist bad ka ministry ka jong U kum U Nongpynim jong kane ka pyrthei. Naduh ba U Khrist U la ai ïa lade kum ka jingkñia ban pynïasuk na ka bynta ki pop jong ka pythei, ki aiñ jong ka jinglehñiam kim don bor shuh. Ka balang U Blei mynta ka la mih na ka jingshai kaba phalang ïa ka jingshsha (u bnai) sha ka ka jingshai kaba shisha (ka sngi). Namar kata, U Khrist U long ka jingsdang jong ka jingkylla na ka bynta ka balang U Blei. Ïa kane la pynpaw shynna ha ka gospel U Ïoannis haba ka ong, “Naba ïa ka hukum la ai da U Moses; hynrei ka jingaiei bad ka jingshisha ki la wan da U Jisu Khrist.” (Ïoannis 1:17). Te ka briew ne ka balang U Blei ka la mih na ka syrngiew jong ka jingshisha sha ka jingshisha.

Kumba ngi la ïohi, ka balang hi ka long tang ki briew kiba ïaineh bad U Blei kiba tang ma ki ki long kiba bitdor ban ïoh ïa ka hok kaba wan lyngba U Khrist. Ka jingsdang jong kane ka balang lah ban shem naduh ka kper Eden. Halor kine ki jingshisha, ym don kano kano ka balang kaba don ïa ka hok ban kam ïa lade ba ka long tang ma ka ka balang bashisha jong U Blei. Wat lada ki leh ïa kata ruh, kam don kano kano ka sabut na ka Baibl ban kyrshan ïa kum kata ka jingsngewthuh. Hynrei ha kajuh ka por pat, ka long kaba shisha ba U Blei U pyndonkam ïa ki balang bad ki ministry bapher bapher ban khring ïa ki briew sha ka jingshisha bashisha.

*******