top of page
Imad Awde

Uei U Mikhal U Angel Rangbah?

Uei U Mikhal?

Ki bun bha ki jubab kiba la mih ha kaba ïadei bad kane ka jingkylli. Don katto katne kiba ngeit ba U Mikhal u dei u angel uba bat ïa ka kyrdan kaba heh duh; kiwei ki ngeit ba u dei u angel uba nyngkong eh ïa uba la shu thaw. Kiwei pat ki dang iaibat hi ïa ka jingngeit ba ka kyrteng Mikhal ka dei kawei pat ka kyrteng ïa U Jisu.


Ka Baibl ka ong aiu shaphang ka jingithuh ïa U Mikhal? Hato ka jubab ïa kane ka jingkylli, lada ka jubab ka ong aiu?


Ha kane ka jingpule ngin ïa bud ïa ka rukom ba la buh na ka bynta jong ngi ha Isaiah 28:10 kaba ong kumne :


“Namar ka long ka hukum pa ka hukum, hukum pa ka hukum; u laiñ pa u laiñ, u laiñ pa u laiñ , hangne khyndiat hangtai khyndiat.”


Ïa ngin ïa leit sha ki Jingthoh bakhuid da kaba plie ïa ki jingmut jingpyrkhat, ban wad bniah ban dup shem ïa ka jubab jong katei ka jingkylli kaba la buh ha khmat.


Ngin ïa sdang ïa ka jingwad jong ngi ha ka kitab jong u Joshua:

Joshua 5:13-15 “Te haba u Joshua u la hajan ka Jerikho, u la khmih ïa la ki khmat bad u la khmih, te ha khmih, la ieng u briew hamar pyrshah jong u la ka talwar ba la sei ha ka kti: te u Joshua u la leit sha u, bad u la ong ha u, Me ha ka liang jong ngi, ne ha ka liang ki nongialeh ïa ngi? Te u la ong, Em; hynrei kum u Kapten jong u paid ïa pom (paid) jong U Trai nga la wan mynta. Bad u Joshua u la dem ngon la ka khmat ha khyndew, bad u la mane, bad u la ong ha u, U kynrad jong nga u ong aiu ha la u shakri? Te uta u Kapten jong u paidïapom (paid) jong U Trai u la ong ha u Joshua, To loit noh la ki juti na la ki slajat, namar kata ka jaka ha kaba me ieng ka long kaba khuid, Te u Joshua la leh kumta."


Ngi lah ban ïohi na kane ka dkhot ba u longrynieng uba ieng ha khmat u Joshua bad ka waitlam ha ka kti jong u, u pynithuh ïa lade kum “u kapten jong u paid jong U Trai.”


Mano ba dei ki paid jong U Trai? Ngin shem ïa ka jubab ha Salm 148:2,3 "To ïaroh ïa U, phi ki angel jong U baroh :to iaroh ïa u, phi u paid jong u baroh. To ïaroh ïa u, phi ka sngi bad u bnai, to ïaroh ïa u, phi ki khlur ka jingshai baroh.” Katkum na kane ka dkhot, ki angel ki dei ki paid jong U Trai.


Ngi shem ruh ha Salm 130:20-21 “To kyrkhu ïa U Trai phi ki angel jong u, phi kiba khraw bor, kiba pyndep ïa ka ktien jong u, da kaba sngap ïa ka jingsawa ka ktien jong u. To kyrkhu ïa U Trai, phi ki paid jong u baroh, phi ki shakri jong u, kiba leh ïa ka mon jong u.”


Na kine ki artylli ki dkhot, ka long kaba shai bha ba ki angel ki dei ki paid jong U Trai.


Mynta, haba la pynshisha ïa kane na ka Jingthoh Bakhuid, ngi lah ban ong khlem artatien ba u longrynieng uba u Joshua u ïohi u dei u ‘Kapten’ jong ki angel jong U Trai lane u ‘Kapten’ jong ki paid jong ki angel baroh.


Bad hangne ngi dei ban kylli ïa lade ïa ka jingkylli kaba donkam bha; Hato ka long kaba donkam ïa u Kapten jong ki angel jong U Trai ban long u angel? Ha kiwei pat ki kyntien, Hato une u Kapten jong ki angel u dei u kynja-jingthaw?


Ngin sa shem ïa ka jubab jong ngi ha ka jingleh kylliang jong u Joshua pyrshah ïa ki ktien jong uta uba la pynithuh ïalade kum u Kapten jong ki paid “Ki angel.”


Ka Baibl ka ong ha Joshua 5:14- “Bad u Joshua u la dem ngon la ka khmat ha khyndew, bad u la mane, bad u la ong ha u, U Kynrad jong nga u ong aiu ha la u shakri?”


Hato phi ïoh kem ïa kane?


U Joshua u la mane ïa u Kapten jong ki angel, bad u da pdiang ruh ïa ka jingmane. Mynba u Ioannis ha ka Kitab Jingpynpaw u dem ban mane ïa u angel, ïa ka jingmane la kyntait, bad ïa u Ioannis la sneng ban mane tang ïa U Blei hi marwei.


“Bad ma nga u Ioannis nga long uta uba la ïohsngew bad uba la ïohi ïa kine kiei kiei ruh. Te mynba nga la ïohsngew bad nga la ïohi nga la hap dem ban mane ha khmat ki kjat uta u angel uba la pyni ha nga ïa kine kiei kiei ruh. Te u ong ha nga , To sumar me, wat leh ïa kata! namar nga long u para shakri jong me bad jong kita ki para bangeit jong me ki nongiathuhlypa, bad jong kita kiba ïa sumar ïa ki ktien jong kane ka Kitab: to mane dem ïa U Blei.” Jingpynpaw 22:8-9.


Kane ka dkhot ka long kaba donkam ban sngewthuh ba ngi lah ban mane tang ïa U Blei.


Namar kata, ngi lah ban pynkut ba u Kapten jong ki paid (ki angel) jong U Trai uba la pdiang ïa ka jingmane jong u Joshua, um dei u kynja-jingthaw hynrei u kynja-blei uba bitdor ban ïoh ïa ka jingmane. Une u Kapten ym tang ba u pdiang ïa ka jingmane jong u Joshua hynrei u ong ba kata ka khyndew ha kaba ma U u ieng ka long kaba “khuid” (Joshua 5:15).


Kane ka long ka sakhi kaba nang pynshai shuh shuh ba u Kapten jong ki paid jong U Trai um dei u angel ba kynja-jingthaw. Ym don u angel uba la pynkyntang ïa ka khyndew ha kaba ma u u ieng, tang ha ka jingïathuhkhana jong ka law lynnong ba meh ding ba ka khyndew ka long khuid bad kata ka long namar U Blei u ieng hangta.


“Te namar U Trai u la ïohi ba u la phai kyrpang ban jngoh, U Blei u la khot ïa u napdeng kata ka law lynnong bad u da ong, Ko Moses, ko Moses. U te u la iathuh, Ha khmih ma nga. Te u la ong, wat wan hajan shane; to da loit noh ïa ki juti jong me na la ki slajat, naba kata ka jaka ha kaba me ieng ka long ka khyndew ba kyntang (ka khyndew kaba khuid)” Eksodos 3:4,5.


Te ngi la ïohi shai bha na ka Baibl ba u Kapten jong ki paid (Ki angel) jong U Trai, um dei u angel ba kynja-jingthaw, hynrei uba ïa ryngkat bad U Blei, bad uba bitdor ban ïoh ïa ka jingmane.


Ïa ngin ïa peit sa ïa kawei pat ka dkhot ba la shem ha Judah 9 ban peit, kaei shuh ngin nang ïoh ban pule.


“Hynrei U Mikhal u angel rangbah mynba u dang ïa pyneh bad u Soitan ba u da ïasaid nia shaphang ka met u Moses, um nud ban bishar kat ban kren bein ïa u, hynrei u la ong, To U Trai un da sneng ïa me!.”


Ngi lah ban ïohi na kane ka dkhot ba u angel rangbah u dei U Mikhal. Ka long kaba donkam ban tip ba ka kyrteng angel rangbah ka wan na ki artylli ki kyntien.


Arch-angel

*Arch- kaba mut “u rangbah, u nongsynshar, u Kapten”

*angel- kaba mut “ki angel”


Ka kyrteng Mikhal ka mut “Uba long kum U Blei” te ka kyntien “U Mikhal u angel rangbah” ka mut “U kapten jong ki angel, uba long kum U Blei.”


Ha Judah 9, ngi shem ba U Mikhal u ïasaid nia bad u soitan mynba u dang mut ban pynmihpat ïa u Moses na kiba ïap. U soitan u dei uta uba “don ka bor ka jingpynïap” Hebru 2:14 bad U Jisu Khrist u dei uta uba don ïa “ki shabi ka dujok bad ka jingïap” Jingpynpaw 1:18. U Khrist marwei u long “Ka jingmihpat bad ka jingim.” Ioannis 11:25.


Kumta, Judah 9 ka pyni ha ngi ba U Mikhal um dei da uwei pat lait na U Jisu Khrist, namar dei tang U Jisu uba don ïa ka hok bad ïa ka bor ban pynmihpat ïa kiba ïap, kito kiba la long ki nongshah set byndi jong u Soitan.


Katto katne ki lah ban kyntait ïa kane bad ong- Lada, U Mikhal u dei U Jisu, balei pat u ong “ U Trai un da sneng ïa me”? Ha kiwei pat ki kyntien, lada U Mikhal u dei U Jisu hi, balei pat um shym la sneng ïa u soitan? Balei ba U Trai Jisu um treh na kaban sneng ïa u Soitan bad u pynphai ïa u sha u Kpa. Hato kane ka mut ba U Mikhal um dei U Jisu, hynrei u longrynieng u bym lah ban sneng ïa u soitan?


Ngi shem ïa ka jubab jong kine ki jingkylli ha Sekharaiah 3:1-2.


“Bad u la pyni ha nga ïa u Joshua u Rangbah Lyngdoh ba u ieng ha khmat u angel U Trai, bad u soitan u ieng ha ka kti kamon jong u kum u nongïaleh pyrshah. Te U Trai u la ong ha u Soitan, To U Trai un sneng ïa me, u soitan; shisha U Trai uba la jied ïa ka Jerusalem un sneng ïa me; hato une um long u diengtyllaw ïa uba la knieh na ka ding?”


Kumba phi la ïohi ba u Sekharaiah u ïathuh ha ngi ba “U Trai u la ong ha u soitan, to U Trai un sneng ïa me.” Hangne ngi ïohi arngut ki longryngieng ïa kiba la khot U Trai. U ba nyngkong “U Trai” (U Jisu) um treh na kaban sneng ïa u soitan bad pynban u la pynphai ïa u sha “U Trai” (U Kpa).


Namar kata, ka jingpynphai ïa u Soitan sha u kpa na ka bynta ban sneng, kam long ka sakhi kaba skhem ba U Mikhal u dei u angel ba kynja-jingthaw. Ka long ka jingsngewthuh ïa U Mikhal, u “Kapten jong ki paid jong U Trai” uba long U Jisu Khrist u Khun jong U Blei, ban pynphai ïa u soitan sha u kpa mynba u pynmih pat ïa u Moses. U lah ju leh teng ruh kumba la thoh ha Sekharaiah.


Kawei ka dkhot kaba kham pynshai shuh shuh halor ka jingithuh ïa U Mikhal la shem ha ka shithi kaba nyngkong jong u Paul sha ki nong Thessaloni.


“Naba U Trai hi un wan hiar na bneng bad ka jingrisa, da ka ktien sawa u angel rangbah bad da ka turoi U Blei: bad kita kiba ïap ha U Khrist kin ïa mihpat shuwa.” 1 Thessaloni 4:16


Ha kane ka dkhot u Paul u ïathuh ha ngi ba kiba ïap ha U Khrist kin mihpat ynda kin ïohsngew ïa ka ktien sawa lane ka jingpyrta jong U Mikhal u angel rangbah. Ha Ioannis 5:25 U Jisu Khrist u ïathuh ha ngi ba kiba ïap kin mihpat ynda kin ïohsngew ïa ka jingpyrta jong U khun U Blei. “Shisha, shisha nga ong ha phi, ba ka por ka jia bad ka long mynta keiñ, haba kiba ïap kin ïohsngew ïa ka jingpyrta ka jong U Khun U Blei: te kita kiba ïohsngew kin ïoh im.”


Na kine ki artylli ki dkhot ngi shem ba ka jingpyrta, lane ka ktien sawa jong u angel rangbah, kaba la kren da u Paul ha 1Thessolani 4:16, kam dei da kawei pat lait na ka jingpyrta jong U Khun U Blei. Kat kum kane ka sakhi ba don ha Baibl ka long kaba shai bha ba U Mikhal u angel rangbah u dei U Trai Jisu Khrist, U Khun jong U Blei u ban sa pynmihpat ïa kiba ïap da ka jingpyrta jong U.


Shuh, shuh ka Baibl ka ïathuh ha ngi ha Daniel 12:1 ba U Mikhal u syiem bakhraw u dei ma u uban ieng na ka bynta ki briew jong U ha ka por kaba jynjar ka ban wan ha shuwa ka Jingwan arsien jong U.


“Te ha kata ka por un ieng U Mikhal uta u (Syiem) rangbah bakhraw uba ieng na ka bynta ki khun ki briew jong me; bad kan long ka por kaba jynjar, kat kata ym shym la don naduh ba la long ka jaid bynriew haduh kata ka por; bad ha kata ka por yn pynim ïa ki briew jong me ïa kat uba shem ba la thoh ha kata ka kitab.”


U dei U Jisu (U Mikhal u syiem bakhraw) u ban sa ieng na ka bynta ki briew U Blei. U Jisu u la kular ba un ym kyntait ïa ngi lymne iehnoh ïa ngi. Ki kular jong u ki long shaduh bymjukut, khamtam ha ka “por kaba jynjar, kat kata ym shym la don naduh ba la long ka jaid bynriew.”


U Khun jong U Blei u dei tang ma U u longrynieng ha baroh ka salonsar ïa uba lah ban ïamane. Tang ma u marwei uba bat ïa ka kyrteng “Uba long kum U Blei” namar ka Jingthoh bakhuid ka ïathuh ha ngi ba U long uba la kha ha ka dur ka jinglong tynrai jong U Kpa.


“Uba haba u long ka jingtyngshain ka burom jong U, bad ka dur hi ka jinglong tynrai jong u, bad uba kyrshan ïa kiei kiei baroh da ka ktien ka bor jong u, haba u la lah pynlong ka jingpynkhuid ïa ki pop, u la shong ha ka kti kamon jong uba khraw tam shajrong, haba u la jia long uba kham bha katta ban ïa ki angel naba u la ïoh pateng ka kyrteng kaba kham donburom ban ïa ki.” Hebru 1:3-4.


U Jisu u dei tang ma U u longrynieng uba long ha ka dur ka jinglong tynrai jong U Kpa. Ym don haei haei ruh ha ki Jingthoh bakhuid ba ngi lah ban shem ïa kiwei pat ki longryngieng ïa kiba la batai kum “ka dur ka jinglong tynrai” jong U Blei U Kpa.


Harum ka dei ka jingïanujor hapdeng kaei ba ka Baibl ka don ban ong shaphang U Mikhal bad U Jisu;




Mikhal ka long ka kyrteng jong U Jisu U Khun jong U Blei ïa kaba u la don ha shwa ba un shim ïa ka jinglong briew. U long U Syiem jong ka bneng bad u soitan u la bishni:


“Bad ka thma ka la long ha bneng: U Mikhal bad ki angel jong u ki la ïalehtma ïa uta u ïakjakor; te uta ïakjakor ruh bad ki angel jong u ki la ïalehthma; hynrei kim shym la shem shuh ha bneng. Te la shop noh arsut ïa uta u ïakjakor bakhraw, uta u bsein tymmen ïa uba la khot u ksuid, bad u soitan uba shukor ïa ka pyrthei baroh kawei, la shop noh arsut ïa u sha ka khyndew, bad ïa kita ki angel jong u la shop noh arsut lem bad u. Bad nga la ïohsngew ïa ka ktien bajam ha bneng, kaba ong, Mynta la wan jia kata ka jingpynim bad kata ka bor, bad kata ka hima U Blei jong ngi bad kata ka bor synshar uta U Khrist jong u: naba la shop noh arsut ïa uta nongmudui ïa ki para bangeit jong ngi, uba shait mudui ïa ki ha khmat U Blei jong ngi mynsngi bad mynmiet. Hynrei ki la jop noh ma ki ïa u namar kata ka snam jong uta U Khun Langbrot, bad namar kata ka ktien ka jingphla jong ki; te kim shym la ieit ïa ka jingim jong ki jin haduh ka jingïap.” Jingpynpaw 12:7-11


Mikhal ka shu long kawei pat ka kyrteng ïa u juh u kynja-blei, U Jisu U Khun U Blei. Hangne ki katto katne ki kyrteng jong U Khrist kiba ïa dei bad kane ka mat kaba ngi ïa pule:


U angel U Jehobah


Jenesis 22:15 “Bad uta u angel U Trai [Jehobah] u la khot pat sa shisien ïa u Abraham na bneng.”


U Angel U Blei


Eksodos 14:19 “Te u angel U Blei uba la ju iaid ha shuwa ka dara ki Israel, u la kynriah bad u la iaid noh shadien jong ki, bad uta u rishot lyoh u la kynriah na khmat jong ki bad u la ieng shadien jong ki.”



Isaiah 63:9 “Ha ka jingshitom jong ki baroh u la shah shitom, bad u angel na khmat jong u u la pynim ïa ki, ha ka jingieit jong u bad ha ka jingsngewsynei jong u u la siewspah ïa ki te u la kynthup ïa ki, u la bah ruh ïa ki ha la ka sngi naduh mynhyndai.”


Tang namar ba ka Baibl ka khot ïa U Jisu “U angel U Blei” kam shym la pynlong ïa u u angel ba kynja-jingthaw. Ka long ka juh bad “U Mikhal u angel rangbah.” Ka dei kawei pat ka jingbatai ïa U Jisu. Ma U um dei tang uta uba la khot kum “U angel U Blei” hynrei kum u “Kapten jong ki paid” (jong ki angel) bad “U Mikhal u angel rangbah.”


Ka Baibl da kaba shai ka pynpaw ïa ka jingithuh ïa U Mikhal.


Kam shym la ieh ïa ka jingartatien ha ki jingmut jong ki nongwad kiba shisha ha kaba ïadei bad ka Jingithuh ïa U Mikhal.


U dei U Jisu, uta uba long kum U Blei; uba long ha ka dur ka jinglong tynrai jong U Blei; bad uba don ïa ka dur jong U Blei.


U Mikhal u dei uta uba dap da ka jingieit, ym da uwei pat lait na U Jisu Khrist uba U Trai jong ngi.

 

Ki jingmut:


1.Jingithuh – Ka ktien phareng “identity”


2.U paid-ïa-pom – La translate na ka ktien phareng “the host” kaba mut “ki paid” ym dei ki paid ïa pom.


3.Longryngieng – ha ka ktien phareng “being”. Being-kamut u kynja uba don ka met, ka dur, ka mynsiem.


4.Kynja-jingthaw- ha ka ktien phareng “created being” kaba mut u longrynieng ïa uba la shu thaw, kum ka nuksa :u Adam, ma ngi, kiwei pat ki angel.


5.Jingsngewthuh – la translate na ka ktien phareng “understandable”. La pyndonkam ïa kane ka kyntien ban pyni ba kam long kaba phylla ne khlem ka daw ia U Jisu ba un pynphai ïa u soitan sha U Kpa. Ha kiwei pat ki kyntien, ngim lah ban pyndonkam ïa kane ka jingshisha kum ka sabut ba U Mikhal um dei U Jisu. (-la pynshai da u nongthoh hi.)


6.rangbah bakhraw – ha ka KJV la translate “great prince” kaba mut “u syiem bakhraw lane u khun syiem bakhraw.” Kane ka long transleshon kaba kham biang ban ïa kiwei pat.


7.U angel na khmat jong u – la translate na ka ktien phareng “the angel of his presence” kaba mut “u angel uba don ha khmat jong U Blei barabor.”


bottom of page